Siyah-Beyaz Film Baskısı Nasıl Yapılır?

Banyosunu yaptığımız filmin baskısı için yapacağımız yöntemi sırasına göre anlatalım:

Baskı tekniği olarak genellikle iki yöntemden bahsedilir. Bunlar kontak ve agrandisman baskıdır.

Kontak Baskı 

Kontak baskının yapılma amacı, negatifinizin bire bir kart üzerine aktarılması bütün negatif karelerini pozitif olarak görebilmenizdir. Agrandisman baskıda olduğu gibi kontak baskıda da işlemler hemen hemen aynıdır. Kontak baskının tek farkı negatifteki görüntü kart üzerine bire bir aktarılmasıdır. Ancak dikkatli ve mercekli diyaframlar sayesinde kontak baskı yöntemiyle de istenilen bire bir baskının yanında büyük boy baskılar da yapabilirsiniz.

Baskı boyutunu ( 18 x 24, 20 x 30, 30 x 40 veya 50 x 60 ) hangi büyüklükte düşünüyorsanız, bu boyuta uygun kartlar edinmelisiniz ama önce küçük boy baskılarla başlayıp deneyiminiz arttıktan sonra büyük boyutlu baskılara geçmelisiniz.

Kısaca aşamalarını anlatalım: Karanlık oda ortamında önce genel aydınlatmayı kapatmadan baskısını yapacağımız negatiflerinizi belirlemelisiniz. Bunları iki cam arasına sıkıştırıp genel aydınlatmayı kapatırsınız. Kırmızı ışığı yakıp fotoğraf kartını marj arasına yerleştirirsiniz. Ardından negatif üzerine pozlamayı yapar,daha önceki test ile belirlediğiniz süreyi kullanırsınız. Ardından kartınızı küvette bulunan birinci banyoya atarak görüntülerin tespitini sağlarsınız. Sonra durulama banyosuna kartı atar ve ardından da içinde hiposülfit bulunan üçüncü banyo aşamasını gerçekleştirirsiniz.

Agrandisman Baskı 

Baskıya geçmeden önce her iki baskı tekniği için de gerekli olan banyo kimyasallarını hazırlamalısınız. Siyah-beyaz baskı için üç küvet kullanacaksınız. İlk küvette birinci banyo sonrakinde su, üçüncüsünde ise hipo (hiposülfit) olacak şekilde küvetleri koyup sıralayınız. Banyolarınız hazırlandıktan sonra baskısını yapacağınız film karelerini belirleyiniz.

Belirlediğiniz kareyi, önce el ve göz yordamıyla çerçevesini belirleyip agrandizörün film takma bölümüne koyunuz. Yalnız buraya filmi takarken; filmin parlak kısmının üste gelmesine ve kendi duruşunuza göre ters bir şekilde takmaya dikkat etmelisiniz.Ters görüntü agrandizörün objektifinde bulunan merceklerden geçtikten sonra marj tablasına düz düşecektir.

Filmi agrandizöre yerleştirdikten sonra genel aydınlatmayı kapatıp agrandizörün ışığını yakarız. Filmdeki görüntü marj tablasına düşer. Burada gerekli ayarlamalar yapılır. Örneğin büyütme-küçültme gerekiyorsa yapılır. Film renkli ise ışıkölçer ile filmin ışık ve renk miktarları belirlenir. Bu ayarlar tamamlandıktan sonra filmin tab işlemi başlatılabilir.

Filmin pozlanması için gerekli değerlerden ışık ve renk miktarlarını belirlemek için optik gözü, filmin ışığının düştüğü marj tablası üzerine getirmek gerekir. Işık ve renk değerleri zamanlama ve renkölçer cihazı üzerinde belirlenir. Değerleri, cihazlar üzerinde ayarladıktan sonra agrandizörün de ışığı kapatılır

Belirlediğiniz değerler ışık ve renkölçer cihazının dijital ekranına yansıyacaktır. Bazen bilinçli olarak değişiklik yapabilirsiniz. Böyle bir değişikliği yapmayacaksanız otomatik olarak pozlama başlayacaktır. Bunun için yapılması gereken şey ışıkölçer üzerindeki Focus düğmesine basmak olacaktır.

Baskısı yapılan film siyah-beyaz ise renkölçer kullanmaya gerek kalmaz.

Pozlaması tamamlanınca kâğıdı marj tablasından alır birinci banyonun bulunduğu küvete atarız. Bu aşamada görüntü istenilen kıvamda oluştuktan sonra saf sudan oluşan ara (durulama) banyosuna atılır. Yaklaşık 10–15 saniye süre ile kâğıdı sallayarak birinci banyo kimyasallarından arındırılarak hiposülfitten oluşan ikinci banyoya (tespit) atılır. Yaklaşık 1 dakika bekletildikten sonra akarsudan oluşan durulama banyosunda 10 dakika bekletilerek banyo işlemi tamamlanır.

Önce bir test baskı yapalım. Bunun için filmler arasında ortalama pozlanmış bir kareyi belirleyip ayırınız.

Agrandizöre bağlı süre belirleme parçası Timer’ da pozlama süresini 2 veya 3 sn. ye alınız. Bu değer aslında hızlı banyolar için bile az gelebilir. Ama ilk denemede aldığınız değere göre sonraki gerçek baskıların süresini belirleyeceksiniz.

Kırmızı ışığı yakınız, diğer ışıkları söndürünüz.

Negatiflere ve baskı yapmak istediğiniz ebada göre kart seçiniz. Kartın emisyonlu yüzeyinin yukarıda olmasına dikkat ediniz. Seçtiğiniz negatifi kartın üzerine (parlak yüzeyi üste gelecek şekilde ) yerleştiriniz.

Test alırken kart ve filmin yerinden oynamaması için üzerine temiz bir cam koyunuz Işık geçirmeyecek kalınlıkta bir kartonla filmin çoğunluğunu kapatıp, çok az bir kısmını açıkta bırakınız.

Agrandizör objektifinin önündeki kırmızı filtreyi açabilirsiniz. Timer’ in düğmesine basınız ve filmin altında bulunan kartın açıkta kalan kısmının pozlanmasını sağlayınız. Kartonunuzu her defasında bir miktar geriye çekerek ( yani kartın açıkta kalan kısmını her defasında daha fazla açıkta bırakacak şekilde ) pozlamaları tekrar ediniz.

İşlem tamamlandıktan sonra, kartı alıp birinci banyoya atınız.

Gelişme süresince solüsyon küvetini hafif hareketlerle sallayınız. Kullandığınız banyonun hızlı mı yavaş mı olduğunu tespit edip ona göre içinde bekletiniz. Örneğin ,hızlı banyoda bir buçuk dakika kadar bekletmek yeterli olacaktır.

Sonra kartınızı alın, sudan geçirdikten sonra hipo’ ya atınız. Hipo ile tam temas etti ise ışıkları yakabilirsiniz.

Bu aşama ile artık kendinize bir değer belirlersiniz ve gerçek baskı için test sonucu değerleri kullanırsınız. Her pozlama dilimi ayrı bir ton aralığı gösterecektir. Hangi dilimin en uygun pozlamayı içerdiğini bulabilirsiniz. Kaç saniyelik pozlama süresi kullandıysanız( 2 sn. veya 3 sn. ), sırasıyla en az pozlanmış dilimden itibaren sayarak kaçıncı dilim olduğunu saptayınız. Timer’ ı 8 sn.lik pozlama süresine alınız.

Tekrar ışıkları kapatıp, kırmızı ışığı yakın ve bir kart çıkartınız.

Kartı agrandizör tablasına koyduktan sonra negatiflerinizi sırayla üzerine yerleştiriniz. Sonra üzerine cam kapatınız. Timer’ ın düğmesine basınız ve bekleyiniz.

Pozlama tamamlanıp agrandizör ışığı söndüğünde, kartı alınız ve geliştirici solüsyona atınız. Küveti sallayarak banyonun dalgalanma işlemini gerçekleştiriniz. Minimum bir buçuk dakika (hızlı banyo kimyasalı kullanılması durumunda) geliştirdikten sonra, sudan geçirip hipo’ ya atınız. Hipo’ yla tam temas sağlandıktan sonra, ışıkları yakabilirsiniz. Kartınız hipo’ da 10–15 dakika kadar kaldıktan sonra çıkartıp iyice yıkayınız ve kurumaya bırakınız. Böylece agrandizman baskısını tamamlamış olacaksınız.

Kullandığınız ışığın, uygun bir ampul olup olmadığını test etmelisiniz. Kart baskısı sırasında karanlık odada kullanılacak her kırmızı ampul uygun olmayabilir. Bunun için özel üretilmiş ampuller kullanılmalıdır.

Hangi boyutta baskı yapmayı düşünüyorsanız, agrandizör yüksekliğini ona göre ayarlayınız.

Baskısını yapacağınız kareyi parlak yüzeyi yukarıda tutarak ışığa doğru tutup üzerinde herhangi bir su lekesi, başka bir leke, toz vs. bulunup bulunmadığını kontrol ediniz. Eğer bir leke veya toz varsa optik paper kullanarak bunu temizleyiniz.

Filminizi parlak yüzeyi yukarıda olacak şekilde agrandizör başlığında bulunan magazine takınız. Ancak bunu bakış yönünüze göre düz taktığınızda aşağıda ( agrandizör tablası üzerinde, yani kartı koyacağınız yerde ) görüntünün ters olduğunu göreceksiniz. Aşağıya görüntünün düz düşmesi için negatifi ters takmalısınız ( Bunda negatif yüzeyinin ters takılması anlaşılmasın. Negatifin yönü ters konmalıdır.) .

Rahatça netleme yapabilmek için agrandizör objektifini en açık konumuna getiriniz. Gene netlemede kolaylık sağlaması için agrandizör tablasının üzerine büyük beyaz bir kâğıt koyunuz (Önceden baskıda kullanılmış bir fotoğraf kartının beyaz yüzeyi daha iyi olur) .

Işıkları söndürüp agrandizör başlığının yakınındaki netleme bileziğini çeviriniz ve netleme yapınız. Netlemenizden emin olduktan sonra ışıkları yakınız ve test almak üzere timer’ ın süresini 5 sn. ye veya 10 sn. ye alınız.

Agrandizör diyaframını kısınız ( Başlangıç çalışmalarınızda 8 diyaframı tercih etmelisiniz. ) ve agrandizör objektifinin önündeki kırmızı filtreyi kapatınız ( Objektifin önüne alınız. ) .

Kırmızı ışığı açınız, diğer ışıkları kapatınız.

Kartı çıkartınız. Test almak için el büyüklüğünde bir parça kesiniz. Parmak uçlarınızla yoklayarak veya dilinizle dokunarak emisyonlu yüzeyini bulunuz ( Dilinizle dokunduğunuzda emisyonlu yüzey hafifçe yapışacaktır. )

Emisyonlu yüzey yukarıda olacak şekilde, görüntü üzerinde belirlediğiniz ortalama tonların bulunduğu yere koyunuz. Üzerine temiz bir cam koyunuz. Timer’ ı kapatınız. Bir karton yardımıyla test alınız.

Kartın bir bölümünü açıkta bırakacak, çoğunluğunu kapatacak şekilde kartonu camın üzerine yerleştiriniz ve timer’ ın düğmesine basınız. Her defasında kartonu bir miktar geriye kaydırarak ( kart yüzeyine daha fazla açıkta bırakacak şekilde ) test alma işlemini sürdürünüz. Bu işlemi tamamladıktan sonra kartı, geliştirici solüsyona atınız. Bir buçuk ile iki dakika arası solüsyonda tutunuz.

Sudan geçirip hipo’ ya atınız. Hipoyla tam temas sağladıktan sonra ışığı yakabilirsiniz. Test kartınızı alınız ve en iyi pozlama süresini belirleyiniz. Tonların en iyi olduğu test aralığını belirledikten sonra, bu aralığın kaç saniyelik pozlama süresine tekabül ettiğini hesaplayınız.

Şimdi büyük kartı koyup baskı yapabilirsiniz. Timer’ ı,belirlediğiniz pozlama süresine alıp agrandizörün kırmızı filtresini çevirerek objektifin önünü kapatınız.

Işıkları söndürünüz. Kırmızı ışığı yakınız ( Kartlar,kırmızı ışığa duyarlı değildir. ) . Kartınızı yerleştiriniz, timer’ ı kapatınız.

Kırmızı filtreyi objektifin önünden çekiniz ve timer’ın düğmesine basınız.

Pozlama süresi bittikten sonra, kartınızı test alırken yaptığınız gibi geliştirme solüsyonuna koyunuz. Süresi tamamlandıktan sonra sudan geçirip hipo’ ya atınız. Işıkları yakabilirsiniz. Büyük boyutlu baskının ilk denemesini yapmış oldunuz.

Karanlık oda malzemelerini iyice tanımak ve kolayca kullanmak için bol miktarda baskı yapınız. Bu baskıları yaparken bir yandan da nereden test almanız gerektiği ve doğru tonları nasıl belirleyebileceğiniz konusunda deneyiminiz artacaktır.

Karanlık oda konusunda deneyiminizi arttıkça yavaş yavaş kısık diyafram kullanarak daha geniş ton aralığı bulmaya çalışınız. Daha sonraları bazı yerleri maskeleyip bazı yerleri ekstra pozlamak suretiyle negatifinizin eksiklerini tamamlamayı deneyiniz.