Fotoğraf Makinesi Objektiflerinin Sınıflandırılması
Objektiflerin sınıflandırılması aşağıdaki gibidir.
Normal Objektifler
Normal objektif görüş açıları insan gözüne en yakın olan objektiflere denir. Bu objektiflerin görüş açıları 45° civarındadır. Bu lensler insan gözünün gördüğü gibi fotoğraf çekerler.
Odak uzaklığı
Objektiflerin sınıflandırılması odak uzaklığı ve görüş açısı olarak belirtilebilir; objektiflerin odak uzaklıkları kullanılan film formatına göre farklı değerler içerirler. Köşegen uzunluğunun iki katı olan film üzerindeki görüntü alanı o kamera için varsayılan “ normal ” objektiftir. Dijital makinelerde sensör ve sensörün algılayıcı yüzeyinin ebatları belirleyici rol oynar. Gözün görme açısına (46º – 48º) yakın açıda tasarlanmış objektiflere Normal Objektifler, denir.
Normal objektifteki odak uzaklığı kullanılan filmin formatının hipotenüsünün hesaplanması ile bulunur. 35 mmlik makinelerde 24×36 mmlik filmler için 50 mm normal objektifler olarak öne çıkar. 6×6 cm’lik filmler için 85 mm Normal objektifler nesnedeki boyutların bozulmadan göze ve oradan da film duyar katı üzerine ulaşmasını sağladığı için özellikle seçilir.
Işık geçirgenliği
Işık geçirgenliği normal objektiflerde yüksektir. Optik kalitesi olarak en iyiye yakın sonuçlar normal objektiflerle elde edilir. En zor ışık şartlarında fotoğraf çekme olanağı veren optik değerleri (f 1:1.4 ya da f1.1.8) normal objektiflerde bulunur.
Diyafram değerleri
Objektiflerin özelliklerine göre en geniş ve en kısık diyafram açıklıkları kendi aralarında farklılıklar gösterir. En hızlı objektifler genelde standart objektiflerdir ve maksimum diyafram açıklıkları geniş olanlardır.
Açısı Normal olan objektiflerde 1:1.4 ve 1.8 değerleri ile başlayan objektifin en geniş açıklığı, geniş, dar ve zoom objektiflerde, optik şartlar zorlandığı için 1.3.5 ve hatta 4.5‟e kadar ulaşabilmektedir. Bu sebepten dolayı en zor ışık koşullarında normal objektifle çalışmak her zaman daha avantajlı olarak öne çıkmaktadır.
Görüntüye etkisi
Normal objektifler, insan gözüne en yakın görüş açıları olan objektiflerdir ve insan gözünün gördüğü gibi fotoğraf çekmektedirler. Fotoğraflanan temaların boyutları değişmez. Bunun için, en çok 35 mm ile birlikte doğal bir bakış açısı arayan kimi belgesel fotoğrafçıları bu seçeneği tercih ederler. Optik hataların daha kolay kontrol edilebildiği objektif Normal objektiftir. Deformasyona sebep olmaz. Standart objektifler, Manzara veya yarım/boy portreler gibi genel amaçlı fotoğraflar için mükemmele yakındır.
Gene de yakın çekim bir yüz resmi için standart objektif kullanmamalısınız; çünkü, konuya çok yaklaşmanız gerekeceğinden dolayı, makine engelleyici bir unsur olacaktır. En hızlı objektifler genelde Standart objektiflerdir ve maksimum diyafram açıklıkları çok geniştir (f1.4 gibi). Bundan dolayıdır ki standart objektifler SLR netleme ekranında çok parlak bir görüntü oluşturmaktadır.
Geniş açılı (odak uzaklığı kısa) objektifler
Geniş açılı objektifler; görüş açıları insan gözünden daha fazla olan objektifler sınıfına girer. 35 mm veya daha ufak odaklama mesafesi değerli objektifler geniş açılı olarak tanımlanır. Bu objektiflerin açı değerleri 54 dereceden başlayarak 180 dereceye (fisheye-balıkgözü objektifler için) kadar çıkar.
Diyafram ve ışık geçirgenliği
Odak uzaklığı; geniş açılı objektiflerde kısadır. Bundan dolayı fazla yer kaplamazlar. Kısadır. Işık geçirme oranları diğer objektiflere nazaran çok daha fazladır. Bundan dolayı kısık diyaframlarda alan derinlikleri sonsuza doğru yakındır.
Alan derinliği ve perspektif etkisi
Geniş açılı objektifler, standart objektifler veya da tele objektiflere göre daha geniş bir alanı görebilir. Sonuçta herşey netleme ekranında olduğundan daha küçük görünür.
Ancak bir objektifin odak uzunluğu kısalıp, açısı genişledikçe optik hataları özellikle distorsiyon (biçim bozulması) hatasının meydana gelmesi kaçınılmazdır. Açı genişledikçe alan derinliği de artar. Makineye yakın olan objeler gerideki objelere oranla çok daha büyük görünür.
Geniş açılı objektiflerde, net alan derinlikleri daha fazla olduğu için, görüntü içindeki nesneleri olduğundan daha arka tarafta gösterir ve deformasyon oluşturmaz.
Geniş açılı objektiflerde ayrıca perspektifte abartma meydana gelir. Objektife yakın olan objeler daha uzakta olan objelere oranla daha büyük görünür. Bu durum objeler arası uzaklıkların abartılmasına ve derinliğin artması gibi bir algıya neden olur.
Alan derinliği fazla olduğu için manzara, geniş panaroma, harika bir gökyüzü ve kalabalık sahneler için geniş açı lensler idealdir. Sıkışık iç mekanlarda çalışırken bu kolaylıklarından yararlanılır.
Olumlu ve olumsuz etkileri nelerdir?
Bu objektiflerin ortaya çıkardığı görüntü alanı daha büyüktür. Fotoğrafa farklı bir görüntü oluşturması, çok büyük bir alan derinliğine sahip olması, dar mekanlarda çok daha kolay fotoğraf çekme imkanı sunması gibi sebeplerden dolayı geniş açılı objektifler tercih sebebi olmaktadır.
Ayrıca geniş açılı objektifler kaydırma hareketi için de tercih edilebilen en uygun objektiflerdir. Geniş açı çekim ölçeklerine gerek duyulduğunda, özellikle konu ile kamera arasındaki uzaklığınnın daha az olduğu kısıtlı çekim mekanlarında “küçük odalar, otomobil içleri” gibi geniş görüş alanına sahip olmak istediğimizde yine bu geniş açılı bir objektife ihtiyaç duyulmaktadır.
Elbetteki geniş açılı objektif kullanmanın bazı dezavantajları da bulunmaktadır.
Geniş açılı objektifler kullanılırken makinenin nesneye fazla yaklaştırılması görüntüde bozulmalar olur. Mesela nesnenin makineye yakın bölümleri gerçek boyutlarından daha büyük görünmektedir. Geniş açılı objektif kullanıldığında alan derinliği artmaktadır. Makine objeye fazlaca yaklaşırsa alan derinliği tamamıyla sığlaşır. Geniş açılı objektif kullanılırken, kameraya doğru veya kameranın tersi yönünde yapılan hareketler hızlı olarak algılanır.
Geniş açılı objektifler yakındaki objeleri olduğundan çok daha büyük, uzaktaki objeleri ise olduğundan çok daha küçük gösterir ve odak mesafesi küçüldükçe perspektif noktalarında distorsiyon yani biçim bozulmaları da çoğalır.
Çeşitleri Nelerdir?
Balıkgözü objektifler
Çok geniş objektiflere (6-15 mm) balıkgözü objektif denir ve kullanım alanı çok sınırlıdır. Çünkü kullanımları oldukça zordur bundan dolayı pek tercih edilmezler. Görüş açıları çok geniş olduğundan çekim yapanların ayakları veya parmaklarının görüntüye girmesi gibi sorunlar yaşanmatadır. Bu olumsuzlukları gidermek ise bayağı bir çaba gerektirmektedir.
Bu balıkgözü objektiflerde dikey ve yatay çizgiler aşırı şekilde distorsiyona uğramaktadır ki düzgün çizgiler birer eğri gibi görünür ve odak aralığı 14-15 mm dolayında olanların görüntü daire çapı yeterince geniş olduğundan, film veya algılayıcı yüzeyini tamamen doldurur.
Balıkgözü objektiflere “full frame fisheye” tam kadraj balıkgözü adı verilir. Odak aralığı 6-8 mm arasındaki balıkgözü objektiflerin oluşturdukları görüntüler dikdörtgen değil, dairedir.
Dar açılı (odak uzaklığı uzun-tele) objektifler
Dar açılı objektifler; temaya yaklaşmadan temanın düzlemini fotoğraf makinesine yakınlaştıran ve odak aralığı olarak normal objektiften daha büyük objektiflerdir. Kullanılan film ya da sensöre göre, normal objektiften odak aralığı daha büyük olan bütün objektifler, dar açılı “tele” objektiftir.
Yine 24×36 mm film veya sensörden bir örnek vermek gerekirse; bu format için dar açılı objektifin 85mm – 105mm – 300mm ve daha büyük odak aralığınasahip objektiflerdir.
Dar açılı objektifler; uzun odaklı objektif, tele objektif ve katadioptrik objektif olmak üzere üçe ayrılır.
Diyafram ve ışık geçirgenliği
Odak mesafesi arttıkça sarsmadan tutulabilmeleri zorlaşırken ışık geçirgenlikleri de azalır. Bundan dolayı 300mm ve daha üstü değerlere sahip objektifler genelde ayaklıklar ile birlikte kullanılmaktadır.
Alan derinliği ve perspektif etkisi
Net alan derinliği geniş açılı objektiflerde fazladır, dar açılı objektiflerde ise azdır. Objektifimiz ne kadar çok geniş bir alanı görüyorsa ilgi merkezimizin önüde arkasıda o kadar net olur. Ne kadar açık diyafram kullanırsak kullanalım yine de netlik alanını azaltmakta zorlanırız. Genelde her tarafı net fotoğraflar çekeriz. Bunun tam tersi, objektifimizin açısı ne kadar dar olursa kontrol edilebilir net alanda o kadar azalır.
Dar açılı objektiflerde geniş açılı objektiflerde olduğu gibi insan gözünün alışık olduğu perspektif görünümü bozmaktadır. Dar açılı mercekler perspektif olarak ele alındıklarında yığılmalara ve çerçeve içerisinde art arda sıralanmış objelerin aralarındaki boşlukları yok edecek kadar etkilidir.
Dar açılı objektif kullanımında alan derinliği azalmaktadır, ancak gerekli seviyede nesneden uzaklaşılırsa alan derinliğide o oranda artar. Dar açılı objektifler alan derinliğini sınırlayarak konuyu ön plana çıkardığından dolayı genellikle portre ve özellikle moda fotoğrafçılığında kullanılmaktadır
Konuya uzaklığa etkisi nedir?
Bu objektiflerle makinenin konumunu değiştirmeden daha uzaktaki objelerin daha yakın ve büyütülmüş görüntülerini elde edebiliriz. Tele objektiflerin en büyük özelliği objeyi yaklaştırmakla birlikte, nesneleri üst üste bindirmesidir. Doğal olmayan bu görüntüyü en çok sinemacılar uzak plan çekimlerde kullanır.
Kullanım alanları nerelerdir?
Dar açılı objektiflerin en çok tercih edildiği alanlar; objeye yaklaşmanın zor, olanaksız ve tehlikeli olduğu durumlardır. Spor müsabakaları, yabani doğa, moda çekimleri gibi konularda da sıklıkla kullanılan dar açılı objektifler, alan derinliğini çok sınırlı bir temanın zeminden ayrılması gereken çekimlerde sıklıkla tercih edilmektedir.
Olumlu ve olumsuz etkileri nelerdir?
Dar açılı objektiflerle çekimlerde alan derinlikleri; oldukça sınırlı olduğundan net ayarı tam yapılan objeler ön ve arka plandan kolaylıkla belli olur ve fotoğraflarda derinlik duygusu da o derece güzel oluşur. Bu objektiflerin odak mesafesi arttıkça sarsmadan tutulabilmeleri zorlaşmakla birlikte ışık geçirgenlikleri de azalmaktadır. Bundan dolayı 300mm ve daha üstü değerlere sahip objektifler genelde ayaklıkla kullanılır.
Ayrıca, bu objektifler objeyi yakınlaştırırken perspektiflerin üst üstü binmesine sebep olmaktadır. Perspektif yığılması adı verilen bu olay kolay kolay tercih edilmez.
Değişken Odaklı (Zoom) Objektifler
Son zamanlarda popülerliği olan ve kullanımı artmakta olan bir objektif tipidir. Özel bir mekanizmaların yardımı ile objektifin odak mesafesi değiştirebilme olanağı bulunmaktadır. Bu da verilmiş olan değerler arasındaki tüm objektifleri beraber kullanıyormuşçasına his vermektedir.
Bu objektiflerde odak mesafesi iki numara ve bunların arasına ” – ” işareti koyularak gösterilmektedir. Örneğin 35-70mm ibaresi bu objektifin değişken odak mesafesine sahip olduğu anlamına gelir ki özellikle kompakt fotoğraf makinelerinde kullanılan değişken odaklı objektifler kullanıcıya hem geniş açı, hem normal hem de dar açılı objektif kullanabilme imkanı tanımaktadır.
Profesyonel kullanımda ise bir tek objektif taşıyarak pek çok objektifin odak uzaklığını sağlaması sebebiyle kullanıcılar tarafından aranan bu objektifler, hareketsiz odaklı objektiflere göre bir miktar daha pahalı olduklarını söylemek gerekir özellikle f2.8 ya da f2 gibi değerlere sahip olanlar oldukça yüksek fiyatlara satılmaktadır.
Diyafram ve ışık geçirgenliği
Değişken odaklı objektifler, çok fazla sayıda mercekten oluştuğu için ışık geçirgenlikleri azdır. Ayrıca diyafram açıklıkları da belli bir değerin altına inmemektedir.
Olumlu ve olumsuz özellikleri nelerdir?
Değişken odaklı zoomlu objektiflerin üzerlerinde bulunan bir halka yardımı ile odak uzaklığı değiştirilir ki bu sayede birden çok objektife sahipmişsiniz gibi çekim yapabilirsiniz. Böyle bir objektif sayesinde tek bir objektif taşıyarak istediğiniz görüş açısında çekim yapabilir ve kadrajı değiştirmeden istediğiniz gibi ayarlama yabilirsiniz.
Profesyonel kullanımda, tek bir objektif taşıyarak birçok objektifin odak uzaklığını veriyor olması sebebiyle kullanıcıların tercihi olan bu objektifler, sabit odaklı objektiflere göre biraz daha pahalıdır. Bu objektiflerin olumsuz özellikleri arasında, taşınmada ağır olması, görüntü kalitesinin nispeten düşük olması ve daha yavaş olması gösterilebilir.
Emekli olmama az kaldığı için araştırma yapıyorum. Bilgi alabileceğim oldukça detaylı çalışmalarınız var. Bir amatör için önereceğiniz başlangıç seviyesi makine nedir? Teşekkür ederim.
Eğer yorulmam usanmam derseniz DSLR makinalardan alın ancak ileride üzerindeki lens/objektif size yetersiz gelecek daha detaylı lens arayışlarına gireceksiniz. Örneğin geniş açı ya da üzerinde 18-55 lens vardır 70-300 alayım diyeceksiniz, tabi buda bütçe olarak pahalı gelecek. Uğraştıkça daha ileri taşımak isteyeceksiniz.
Piyasada ikinci ellerde bayağı güzel makinalar oluyor, meraktan almış ancak çok uğraşamadığı, çözemediği için 10bin çekimlere gelmeden iki yıl makinayı elinde tutup satanlar var onları tavsiye edebilirim.
Ya da aynı tarzda lensi/objektifi değiştirilemeyen ancak özellik olarak iki lens/objektif özelliğini içinde barındıran (örneğin 18-300) makinalarda birçok çekim modu bulunmakla birlikte bady olarak dslr’den daha özellikli olduğundan amatör olarak işinizi görebilir ve bütçe açısından daha uygundur. Yorumunuz için teşekkür ederiz. ‘ışığın her zaman makinenizin arkasında kalmasını dileriz.