Karanlık Odanın Baskı Donanımı Hakkında Bilgiler
Karanlık oda baskısı çok aranan bir baskı tekniği olup son dönemlerde rağbet artma eğilimindedir.
Agrandizör
Fotoğraf makinesinin yaptığı işlemi tersine çeviren cihazdır. Yani film üzerindeki negatif görüntüyü gerçek (pozitif) görüntüye dönüştürür. Renkli baskıda kullanıldığı zaman beraberinde renkölçer gibi aparatların da bulunması gerekir. Fotoğraf makinesinde bulunan ışığın süre ve miktar ölçümleri agrandizör için de geçerlidir.
Agrandizörlerin objektiflerine mercekler takılarak filmdeki görüntülerin kart üzerine büyütülerek veya küçültülerek yansıtılması gerçekleştirilebilir. Ayrıca siyah-beyaz baskıda agrandizörün objektifine kırmızı filtre takılarak fotoğraf kağıdını etkilemeden düşen ışık açısına göre marj ayarı da yapabilmemize imkân tanır.
Renkli baskıda kullanılan agrandizörler, üzerindeki renk miktarlarını veren düğmelerle de istediğimiz rengi azaltma ve çoğaltmamıza imkân tanır. Renk aparatı daha çok çekimdeki renk kontrastlarını düzeltmek amacıyla kullanılır.
Agrandizör cihazı filmdeki görüntülerin kart üzerine büyütülerek veya küçültülerek yansıtılması gerçekleştirir
Agrandizör genel olarak şu parçalar ve aparatlardan oluşur:
Başlık: Işık kaynağı, negatif taşıyıcı, kondansatörler objektif boşluğunun aşağı- yukarı hareketi ile net yapma körüğüne ilişkin donanımı ve renkli baskılar için gerekli çekmeceyi kapsayan parçadır.
Lamba: Negatif görüntünün kağıt üzerine projeksiyon edilmesi için gerekli ışığı sağlayan ışık kaynağıdır. Daha çok halojen lambalar kullanılmaktadır ancak opal lambalar da kullanılabilir.
Kondansatör: Kaynaktan çıkan ışık demetinin eşit bir biçimde negatif üzerine düşmesini sağlayan bir cins ışık dağıtıcı merceklerdir.
Negatif taşıyıcı: Kondansatör ile objektif arasında yer alır. Sürgülü şekildedir. Öne çekilerek negatif konur ve ışığın önüne sürülür. Camlı ve camsız kullanılabilir. Çok nadir kolormatik cam kullanılarak görüntünün yapay renklendirilmesi sağlanabilir.
Diyafram: Fotoğraf makinesi diyaframı ile aynı yapıya sahiptir. Kâğıt üzerine düşen ışık miktarını kontrol eder. Diyaframın bazı gelişmiş şekilleri de vardır. Örneğin bazı diyafram makineleri agrandizörden ayrı, ışığın şiddetini ve miktarını optik mausla kontrol eden çeşitlerleri vardır.
Net kontrol düğmesi: Objektifle körük arasında bulunan ve körüğün dış tarafında yer alan parçadır. Fotoğraf makinesinin objektifinde olduğu gibi negatifteki görüntünün kâğıt üzerine net düşmesi göz yordamıyla sağlanır. Örneğin 0 (Sıfır) net değer kabul edilirse (- ) sonsuz ve (+) sonsuz değerler en flu değerlerdir. Bu değerlerin ortası yani sıfır değeri net değerdir.
Başlığı taşıyan kolon: Agrandizör başlığını üzerinde taşır. Aşağı- yukarı hareket ederken fotoğraf görüntüsünü büyütür ya da küçültür. Aşağıya inerken görüntü küçülür, yukarıya doğru hareketinde görüntü büyür.
Yükseltme çarkı: Agrandizör boşluğunu ölçülü olarak aşağı- yukarı hareket ettiren ve kenarda duran koldur.
Agrandizör tablası: Negatif üzerindeki görüntünün düştüğü ve agrandizörü taşıyan bir tabladır.
Renk devre mekanizması: Bu aparat renkli film baskısında kullanılır. Ancak bunu kullanmak için ya önemli oranda fotoğraf renk bilgisine sahip olunmalı ya da renk ölçüm aleti kullanılmalıdır.
Marj Sehpası: Agrandizör objektifinden geçen görüntünün fotoğraf kartı üzerine hangi ölçülerde tab edileceğini belirleyen kenarları inç veya cm birimli paralel kenarlı ölçümlü sehpadır.
Kart baskı makinesi
Bu tür makineler hem film banyosu hem de filmlerin karta baskısını yaparlar. Gelişmiş stüdyolarda pozlanan film kartları sürelerini ve banyo geçişlerini otomatik ayarlayan makinelerle tab işlemini gerçekleştirirler. Günümüzde bu makinelerin çeşitli markalarda çok gelişmiş şekilleri vardır. Ekspres baskı makineleri olarak da adlandırılan bu cihazlar filmi kısa sürede tab edip kurutup çıkarabilmektedir. Hatta bu makineler film banyosuyla agrandizörü de içerisine alan komple bir yapıya sahiptirler. Bu tür makineler mini-lab olarak adlandırılmaktadır. Günümüz fotoğraf baskı piyasası bu sistemi ağırlıklı olarak kullanmaktadır.
Örnek bir baskı makinası
Bu tür makinelerin temel çalışma prensibi şöyledir:
Agrandizörden pozlanan fotoğraf kartı karanlık ortamda baskı makinesine verilir. Makine önce kartı banyonun süresi kadar birinci banyoda tutar; ardından sürenin tamamlanmasıyla birlikte otomatik olarak ikinci banyonun bulunduğu bölüme aktarır. Burada süresi kadar kalan fotoğraf kartı klima sistemli bölüme geçer ve burada da kurutularak dışarıya çıkar.
Markalarına göre farklılık arz eden baskı makinelerinin temel çalışma prensibi yukarıda anlattığımız şekildedir.
Marjör: Agrandizör objektifinde geçen pozlandırılmış görüntünün kâğıt üzerindeki ölçüsünü belirleyen parçadır. Agrandizörün büyütme- küçültme koluyla pozlanacak görüntünün miktarını belirleriz. Ekspres baskı yapan makinelerde ise marj ayarları genellikle standarttır. Haznedeki kâğıtların ebatlarına göre marj ayarı belirlenir ve o büyüklükte baskı yapılır. Günümüz fotoğraf baskıcılığında standartlar genellikle 9×11, 11×13 ve 18×24 cm olarak kullanılır.
Poz Saati: Agrandizörün objektifinden geçip kâğıt üzerine düşecek olan ışığın süresini otomatik olarak ayarlayan parçadır. Baskı yapılacak filmlerin çekim sırasındaki diyafram ve obtüratör ayarlarının miktarlarıyla doğrudan ilgilidir. Örneğin, normal değer üzerinde bir diyaframla çekilen fotoğrafı tab ederken bu kez agrandizörde normalin altında bir poz değeri ile pozlandırırız. Bu aşamalar poz saati ile düzenlenir.
Küvetler: Siyah beyaz filmlerin agrandizörden pozlanmasının ardından küvetlere konan banyolar içerisine atılarak görüntülerin tespit edilmesi sağlanır. Kullandığımız kâğıt ebadına göre küvetler hazırlanır. Küvetler genellikle plastiktendir. Bu özelliği nedeniyle yeri kolay değiştirilir ve kimyasalların boşaltılıp doldurulması sağlanır
Termometre: banyolarda kullanacağımız su ve sıvı kimyasal maddelerin ısı miktarları önemlidir. Bu nedenle banyo prospektüslerinde yazılı olan ısı miktarlarına harfiyen uymalıyız. Bunu da karanlık odada bulunduracağımız termometre ile sağlarız.
Kart kurutma makinesi: Filmlerin kart üzerine baskı işlemini tamamladıktan sonra duru suda yıkarız. Ardından kartı kurutma makinesine takarak kartı kuruturuz. Kurutma makinelerinin bir standardı yoktur. Genellikle, içerisinde ısıtma rezistansları bulunan ve dış yüzeyi yumuşak bezle kapanmış şekilde olur. Klima sistemleri de bu işlevi yerine getirebilmektedir.
Dereceli kaplar: Banyo kimyasallarını hazırlarken kullanacağımız sıvı kimyasallarını ölçmek için gerekir. Yapı olarak cam veya şeffaf plastiktir. Yuvarlak ve dar olmasında yarar vardır. Çünkü genellikle ağzı dar şişelere ölçülü olarak kimyasalları doldurmamız gerekecektir.
