Fotoğrafın Renge Göre Değerlendirilmesi
Kelime olarak kontrast; iki karşıt değerin bir arada bulunarak zıt bir yapı oluşturmasıdır.
Renk kontrastı dediğimizde ise bir fotoğraf karesinde değer ve görünüş bakımından zıt iki rengin karşılaştırılmasını anlamalıyız. Renklerin doğada yansımasında farklı değerlerde kontrast oluşturdukları görülür.
Renk kontrastı ile ilgili birçok sınıflandırma yapılmıştır. M. Nurettin ALABAY’ın sınıflandırmasının daha düzenli ve genel kabul gören bir sınıflandırma olduğu görülmüştür. Bu kontrastlar şunlardır:
Renk Kontrastı
Yedi kontrast arasında en basit kontrasttır. Renk kontrastı, renk dairesindeki renklerin en saf şekillerini kullanarak oluşturulabilir. İki renk ile bir kontrast yaratırken örneğin karşı karşıya gelen iki renk kullanılabilir. Mor/Sarı en basit diadlardan (renk molekülü) biridir. Triadlar renk halkasından eşkenar bir üçgen oluşturacak şekilde seçilebilir. Ressamların en çok sevdiği sarı/kırmızı/mavi bu şekilde oluşturulmuş güçlü bir triaddır. İkizkenar üçgenlerin etkileri daha çok diadlara yakındır. Ayrıca kare kullanarak üç farklı tetrad (Dört değere sahip renk) yaratmak mümkündür.
Açıklık/Koyuluk Kontrastı
Gece gündüz tekrarlanan ve yaşamımızın en vazgeçilmez kavramlarından biridir. Aydınlık, karanlık, açık ve koyu kutuplarını açıklayan en güzel renkler siyah ve beyazdır. Beyaz gözdeki koni ve basillerin en şiddetli uyarılma, siyah ise dinlenme halidir. Grinin tonları ve tüm renkler, siyah ve beyaz arasında yer alır. Açıklık/koyuluk kontrastı grinin tonlarında kullanılabileceği gibi renklide de açık ve koyu renkler tarzında kullanılabilir.
Sıcak /Soğuk Kontrastı
Yedi kontrast arasında en dikkat çekici kontrasttır. Alev ve sıcağı düşündüren renkler arasında sarı, turuncu ve kırmızı sayılabilir. Yapılan deneyde Mavi bir odada oturanlar, kırmızı bir odada oturanlara göre daha çabuk üşümeye başlamışlar. Sıcak/soğuk kontrastını bazı kelimelerin uyandırdığı duygularda görebiliriz. Gölge /Aydınlık, Şeffaf /Mat, Semavi /Dünyevi, Uzak /Yakın, Buzul /Çöl, Islak /Kuru vs. Sıcak soğuk kontrastı kullanılarak çok güçlü duygular elde edilebilir.
Doygunluk Kontrastı
Renk dairesinin kenarında kalan renklerin hepsi doygun renklerdir. Dairenin ortasına yaklaştıkça doygunlukları azalır ve grileşirler. Renkler saf halleriyle dikkat edici özellik taşırlar. Doygun renkler doğada genelde zehirli ve tehlikeli olmanın işaretidir. Saf renklere beyaz karıştırılınca daha barışçıl ve dinlendirici bir özellik kazanırlar. Siyahın karışması ile renkler hastalıklı ve melankolik bir özellik kazanır. Renklerin saf olarak kullanılması “ben önemliyim “ veya “ben buradayım “ anlamını taşır.
Komşuluk Kontrastı
Büyük, kırmızı bir zemin üzerinde küçük, siyah bir kare ne renk görünür? Tuhaftır ama kırmızıya komşu olan renkler koyu türkuaz rengine doğru bir değişiklik gösterir. Göz başka renklere komşu olan renkleri tamamlayıcı renklere yaklaştırarak görür. Kırmızı kravatlar üzerinde siyah iplik kullanan üretici ipliğin siyah olduğu konusunda ısrar edince büyük zarara uğramıştır. Siyah iplik üzerine kahverengi iplik kullansa idi, büyük zararın önüne geçilebilirdi. Beyaz etrafındaki renklerin parlaklığını azaltır ve sönük görünmelerine sebep olur. Siyah ise etrafındaki renklerin daha parlak ve canlı görünmesini sağlar.
Komplementer (Tamamlayıcı) Kontrast
Boyalar birbirine karıştırıldığı zaman, siyah/gri renk oluşturan renkler tamamlayıcıdır. Bunlar Türkuaz +Kırmızı+Sarı+Mavi ve Magenta+Yeşildir. Fizyolog Hering’e göre, insan gözü gri renk arar. Hering’e göre, grinin anlamı göz dibindeki algılama hücreleri olan koni ve basillerin uyarılma durumunun dengelenmiş olmasıdır. Bu durumda birleşmesinden gri renk doğan renkler,”harmonik” sayılırlar. Toplamı gri olmayan renkler ise ilgi çekici veya uyumsuz olacaktır.
Alan Genişliği Kontrastı
Her rengin etkisi kapladığı alan kadardır. Ancak birden fazla renk söz konusu olduğunda hangisinden ne oranda kullanılacağı belirlenmelidir. Renkleri dengeye dayalı kullanmak amacıyla Goethe, renklere dikkat çekme özelliklerine göre ağırlık değeri vererek bazı rakamlar tahsis etmiştir. Sarı 9, turuncu 8, kırmızı 6, mor 3, mavi 4, yeşil 6. Tüm renkleri kapsamamasına rağmen Goethe’nin değerleri benimsenmiş, bazı ressamlar bundan yola çıkarak bu rakamlar ile uyumlu alan ölçümlerini tekrar hesaplamışlardır. Sarı 3, turuncu 4, kırmızı 6, mor 9, mavi 8, yeşil 6. Bu alan genişliği değerlerini kullanırsak denge için mor/sarı oranı 9/3=3/1 olmalı.
