Deneysel Fotoğraf Nedir? Özellikleri Nelerdir?

Deneysel fotoğrafı tanımlarken, deneyin kelime anlamından yola çıkarak deneylerle elde edilen, deneyerek görülen/gösterilendir, denebilir. Geleneksel sunum kurallarına karşı duran tavrıyla planlı denemeler sonucunda ortaya konulur.

Deneysel fotoğrafın amacı, fotoğrafın günlük yaşamı belgeleyen yanıyla yetinmeyen fotoğrafçıların, fiziksel ve kimyasal sınırları içerisinde yeni anlatım dili oluşturmak istemeleriyle ortaya çıkmıştır. Sanatçılar; fotoğrafın anlatım olanaklarını genişletmek, sınırlarını zorlamak ve kendilerini ifade edebilmek için farklı biçimsel arayışlara yönelmişlerdir.

Başlangıç aşamasında farklı amaçlar için yalın denemeler olan süreç içerisinde sanatsal bir akım olarak kabul görmüştür.

Deneysel Fotoğrafın Özellikleri

Deneysel fotoğraf;

Yaratıcılık temelinden yola çıkar,

Birlikte kullanılacak görüntüler arasında araştırmalara dayalı ilişkiler kurar,

Deneme aşamasında belirli bir plana bağlı kalınmaz,

İmgeleri farklı bakış açılarından görmemizi sağlar,

Kişisel ve öznel tavırlar ortaya konulabilmesini sağlar,

Amaç fotoğraf değil, fotoğrafı yaratma süreci içerisinde araç olarak kullanmaktır.

Temelinde önemli teknik arayışlar vardır.

Deneysel fotoğrafcılık

Deneysel Fotoğrafın Dünyada ve Ülkemizde Durumu

Deneysel fotoğrafın dünyadaki durumunu değerlendirebilmek için bulunduğu dönemin doğru analiz edilmesi gerekir. Deneysel fotoğrafın ilk örnekleri 19. yüzyılın başlarında Amerika’da görülür. Başlangıç aşamasında hiçbir sanatsal kurama dayanmayan denemelerle ortaya çıkmıştır.

Deneysel Fotoğrafçılığın Dünyada ve Ülkemizde Durumu

İlk örnekler 1850 yıllarında, ‘koşan atın hareketleri’ni gösteren fotoğraflarla Edward Muybridge’den gelir. Bu fotoğraflardan önce koşan atların, ön ve arka ayaklarının birlikte ve aynı yöne doğru hareket ettiği sanılırdı. Ancak bu fotoğraflarla öyle olmadığı görülünce o güne kadar doğru olduğu sanılan bilgi zedelenmiştir. Bu fotoğraf ile o güne kadar doğru sanılan birçok şeye yeniden bakıldı. Fotoğrafın nesnel gerçekliğe ne kadar sadık kaldığını da ortaya koydu.

Deneysel fotoğraf

Ancak fotoğrafın bu işlevinden sıkılan sanatçılardan Man Ray ve Moholy      Nagy yaptıkları yenilikçi ve deneysel anlayışlarla ürettikleri fotoğrafla, fotoğrafın geleneksel sunumuna karşı çıktı. İmgeye ait gerçeği yeni bir sunumla ortaya koydu.

Deneysel fotoğraf örneği

Deneysel fotoğraf ülkemizde ilk kez 1978 yılında Mimar Sinan Üniversite’sinde ders olarak okutulmuştur. Deneysel fotoğraf, 1980 yılında fotoğraf eğitimine dâhil edilir. 1980 öncesindeki belgesel fotoğraf anlayışına karşı duran deneysel fotoğraf, kişisel/öznel deneyim ve yaratıcılığı ön plana çıkarttığı için geç benimsenmiştir. Ülkemize deneysel fotoğrafın ilk örnekleri Ahmet Öner GEZGİN tarafından kazandırılmıştır.

Deneysel fotoğraf örnekleri

Belgesel fotoğraf ile arasındaki karşıtlık fotoğrafın eğitim kurumlarında yerini almada gecikmesi ile birlikte daha çok teknik bilgi ve donanım olarak görülen deneysel fotoğrafın dünya ile kıyaslandığında olması gereken yerde olmadığı, olamadığı söylenir.

Kaynak:

T.C. Milli Eğitim Bakanlığı

GRAFİK VE FOTOĞRAF “Deneysel Fotoğraf” 2012

Prof. Ahmet Öner GEZGİN

Orhan Cem ÇETİN

Şahin KAYGUN

Erhan YÜCEL

Neslişah EROĞUL