Fotoğraf Basımında Kullanılan Kağıtların Özellikleri Hakkında Detaylı Bilgi

Fotoğraf kâğıtlarında da filmlerde olduğu gibi ışığa duyarlı kimyasal maddelerden oluşmuş bir duyarkat tabakası vardır.

Birçok kimyasal madde karışımını içeren fotoğraf kâğıtları da çok çeşitlidir, bunlardan en çok kullanılanları gümüş bromür, gümüş klorür ya da bu ikisinin karışımıdır. Bazı durumlarda da çok az miktarda gümüş iyodür kullanılır. Fotoğraf kâğıtları içerdiği bu kimyasal maddelerin oranlarına göre bromürlü kâğıtlar, klorürlü kâğıtlar ya da kloro-bromürlü kâğıtlar olmak üzere üç ana grup altında toplanabilir.

Genellikle de fotoğraf kâğıtlarının üzerinde bu kâğıtların hangi grup altında olduklarını gösteren hükümler ya da açıklamalar bulunmamaktadır. Fotografik kâğıt üreticileri, kâğıtların kimyevi oluşumları ve hızları hakkında bilgi vermek yerine daha çok onların nerede kullanılacaklarını belirten gruplar yapmayı tercih etmişlerdir ki böylece: kontak baskı kâğıtları ve foto mekanikal gibi gruplar meydana gelmiştir.

Renkli fotoğraf kâğıtları hariç siyah-beyaz fotoğraf kâğıtlarının genellikle renk duyarlılıkları bulunmamaktadır. Oysaki filmlerde bir renk duyarlılığı vardır çünkü filmler değişik renk yansımalarını vermek zorundadır. Aynı renkler arasındaki ton farklılıklarının asıllarına uygun olarak saptanması gereklidir.

Oysa siyah-beyaz çalışmalarda kullanılan fotoğraf kâğıtlarının siyah-beyaz filmlerle kullanılacağından konunun değişik renk tonlarını siyahtan beyaza kadar giden gri tonlarla vermesi gerektiğinden herhangi bir renk duyarlılıkları yoktur. Yalnız mavi ve morötesi ışınlara karşı duyarlıdır.

Fotoğraf kâğıtları duyarkatlarındaki kimyasal maddelerin oranına bağlı olarak çok değişik şekillerde hız gösterir. Yani ışığa karşı duyarlılıkları çok değişiktir. Duyarkatlarında yalnızca gümüş bromür içeren kâğıtlar hızlı, buna karşılık gümüş klorür içeren kâğıtlar ise yavaş kâğıtlardır. Kloro-bromür kâğıtlar ise duyarkatlarının içinde bulunan bromür ya da klorür oranına göre yavaş kloro-bromür kâğıtlar ya da hızlı kloro-bromür kâğıtlar olmak üzere iki türde bulunur.

Fotoğraf Kâğıtlarının Emülsiyon Yapıları ve Kimyasal Özellikleri

Bir fotoğraf kâğıdının kesiti mikroskop altında incelenirse şu kısımlar görülür: Taban yüksek kalitede ham bir kâğıttır (kâğıt tabanlı kâğıtlar için). Hemen tabanın üstünde jelatin içinde küçük baryum sülfat tanecikleri bulunan ve süspansiyon görevi gören bir kat vardır. Bu katın görevi, duyarkatı kâğıt hamurundaki herhangi bir yabancı maddeye karşı korumak, duyarkatın taban tarafından emilmesini önlemek ve kâğıda beyazlık vermektir. Bu katın üstünde ise, duyarkat bulunur.

Parlak kâğıtlarda, duyarkatı dış etkilerden korumak için çok ince ve sertleştirilmiş bir jelatin tabaka vardır. Mat kâğıtlarda ise, sertleştirilmiş bir jelatin tabakası olmamakla beraber, dış etkilere karşı direnci, duyarkat içine karıştırılan bazı kimyasal maddelerle sağlanmıştır.

Kâğıt markaları ve özellikleri

Fotoğraf kâğıtları, duyarkatlarına, kontrastlıklarına ve yüzey yapılarına göre çeşitlere ayrılır.

Fotoğraf Basımında Kullanılan Kağıt Çeşitleri ve Kullanımları 

Fotoğraf kâğıtlarının niteliğini belirleyen özellikler:

Fotoğraf kâğıdının tabanının cinsi,

Fotoğraf kâğıdının yüzeyinin yapısı,

Duyarkatta kullanılan gümüş tuzları ve bunların oranları,

Duyarkatın kontrastıdır.

Kâğıt ve plastik tabanlı fotoğraf kâğıtlarının banyo süreleri

Fotoğraf kâğıdı tabanının rengi, kalınlığı ya da cinsinde farklılıklar vardır. En çok kullanılan beyaz tabanın dışında fildişi, krem, mavi, kırmızı gibi renkler de vardır. Karton tabanlar tek katlı “ince” (SW) ve çift katlı “kalın” (DW) olmak üzere iki tip kalınlıkta yapılır. Tek katlı fotoğraf kâğıtları tahta, sunta gibi yüzeylere, ıslak yapıştırma yöntemi için uygundur. Günümüzde kullanılanlar, Resin (RC) ya da Polietilen (PE) tabanlı fotoğraf kâğıtlarıdır. Her iki yüzeyden sentetik bir organik polimerle kaplanan bu fotoğraf kâğıtları, su yalıtkanlıkları nedeni ile banyo ve yıkama sürelerinin kısaltılabilmesine olanak sağlar. Örneğin, son durulama süresi, kâğıt tabanlı denilen Barit (baryum sülfat) kaplı fotoğraf kâğıtları için 30-45 dakika iken, RC ya da PE kaplı fotoğraf kâğıtlarında bu süre 4 dakikadır. Bunlar çabuk ve yüzeyleri düzgün olarak kurur. Kurutma/parlatma makineleri RC/PE fotoğraf kâğıtları için kullanılmaz.

 Kâğıt Tabanlı Kâğıtlar

Taban yapısı yüksek kaliteli kâğıttır. Tabanın üstünde, içerisinde küçük baryum sülfat tanecikleri bulunan ve süspansiyon görevi gören, jelatin bir tabaka vardır. Bu tabakanın görevi, emülsiyonu kâğıt hamurunun içindeki yabancı maddelerden korumaktır. Aynı zamanda emülsiyonun kâğıt tarafından emilmesini önlemek ve kâğıda ekstra beyazlık vermektir. İçerdiği pigmentler sayesinde kâğıdın yansıtıcılık özelliğini arttırır. Emülsiyon bu katmanın üzerinde yer alır. En üstte ise, emülsiyonu koruyucu sertleştirilmiş bir jelatin tabaka bulunur. Mat kâğıtlarda bu tabaka yerine emülsiyon içine karıştırılan kola veya kimyasal maddelerle koruma ve mat görünüş sağlanır.

Kalite ve kalıcılık bakımından kâğıt tabanlı kâğıtlar tercih sebebidir. Duyarlılıkları daha düşük olan bu kâğıtlar geniş bir toleransa sahiptir. Banyo ısısı, süresi, yoğunluğuna karşı hassastır. İnce ara tonlar verebilen emülsiyon zengin bir tonal dağılıma sahiptir. Kâğıdın liflerden oluşu iyi yıkama sonucu banyo atıklarından iyice temizlendiğinde uzun ömürlü olur.

Plastik Tabanlı Kâğıtlar

Diğer kâğıttan farkı tabanın her iki tarafı da polietilen tabaka ile kaplanmış olmasıdır. Böylece kâğıt tabanın banyo işlemi sırasında ıslanması önlenir. Kâğıt taban üzerinde yer alan polietilen tabaka içine karıştırılan pigmentle kâğıda taban rengi verilir. Emülsiyon bu kaplama üzerine sürülür. Yine emülsiyonun üstünde koruyucu jelatin tabaka bulunur. Plastikle kaplı oldukları için banyo ve yıkama süreleri daha kısadır. Baskı anında düz kalmaları da ayrıca avantaj sağlar.

Plastik kâğıtlar banyo kalıntılarından kolay temizlenemezler. Zamanla polietilen malzemenin çatlaması nedeni ile uzun ömürlü değildir. Arşiv amaçlı kullanılamazlar.

Plastik kâğıtlarda son yıkama suyunun sıcaklık derecesi önemlidir. Suyun ısısı 20 derece iken 30 dakika son yıkama süresi verilirken, 15 derecelik suda yıkama süresi 1 saat olmalıdır. Her 5 derecelik ısı düşüşünde süre iki kat artmalıdır.