Anı Fotoğrafı Çekimi Öncesi Gerekli Hazırlıklar Nelerdir?

İyi bir aydınlatmayı sağlamak için güç itibariyle kuvvetli ve pahalı aydınlatma araçları kullanmak hiçbir zaman gerekli değildir. En ucuz ve en basit aydınlatma araçlarıyla güzel bir aydınlatma sağlamak mümkündür.

Genellikle portre fotoğraflarında kullanılan aydınlatma kaynakları direkt gün ışığı, yaygın gün ışığı flaş aydınlatması ve yapay ışık kaynaklarıdır.

Işık ve Aydınlatma Teknikleri

Özellikle amatör fotoğrafçılıkta foto fludlar daha çok kullanılır. Spot ışıklar ise daha toplu ışık verir ve genel olarak arkadan aydınlatma ve efekt aydınlatması için kullanılırlar.

Yapay ışıkla çalışacak fotoğrafçının her şeyden evvel, kaç ışık ve ne güçte ışık kullanacağını ve bunları ne şekilde yerleştireceğini saptaması gerekir. Başlangıçta yapılacak bir hata, gereğinden fazla ışık kullanmakla bunların meydana getireceği gölge ve bu gölgelerin etkilerinin çatışmasıdır. Güzel bir aydınlatma düzeni bir ana ışık, bir yardımcı ışık, bir fon ışığı ve bir de efekt ışığı ile sağlanabilir.

Genel olarak, klasik aydınlatma ve dramatik aydınlatma olarak iki aydınlatma stili vardır. Dramatik aydınlatma; daha çok sinema fotoğrafları, tiyatro fotoğraflarında, afiş ve reklam fotoğrafların da bol bol efekt ışığı kullanılarak yapılan aydınlatma şeklidir.

Çok gölgeli kısımlarla, efekt ışıklarının verdiği aydınlık kısımlar arasındaki farkların meydana getirdiği dramatik bir ifadenin sağlanması esas tutulur. Klasik aydınlatma ise özellikle klasik resim kültürü olanların tercih ettiği bir aydınlatma şeklidir. Bu aydınlatma şeklinde bir ana ışık kaynağı kullanılır, efekt ışıklarından sakınılır, fazla kuvvetli ve aydınlık bölgeler bulunmaz.

Fotoğrafı Çekilecek Kişinin Aydınlatılması

Başlangıçta belirli bir aydınlatma olarak tek bir ana ışık, cephe ışığı kullanılır ve bunun meydana getirdiği gölgeli bölgeler ile yan etkileri incelenerek istenilen şekilde bir aydınlatma yapılmak üzere yardımcı ışık kaynağı ileri geri hareket ettirilerek gölgeler istenilen miktarda eritilir.

Ana ışık, cephe ışık kaynağı ne kadar yukarıda olursa burnun ve gözlerin altında meydana gelecek gölgeler de o kadar büyük olur. Aynı şekilde cephe ışık kaynağı ne kadar yan olursa yüzün diğer tarafının gölgede kalış oranı da o kadar artar.

Konu için uygun olacak aydınlatmanın sağlanması için ana ışık, Cephe ışığının bir yerden diğer yere taşınması ile gölgeler de yer değiştireceğinden, yardımcı ışık kaynağının da yerini değiştirerek bu gölgeleri eritmek yerinde olur.

Fotoğrafı çekilen kimsenin karakterine uygun bir aydınlatmanın sağlanması için, lambaların ayrı bir şekilde düzenlenmesi gerekir. Ve fotoğrafı çekene sonsuz ifade olanağı sağlar.

Genellikle iyi bir aydınlatma şekli cephe ışığının ön-yukarıdan konuya yöneltilmesidir. Fakat bunun da sonsuz değişik şekilleri vardır. Özel bir etki istenmediği zaman cephe ışık kaynağı, fotoğrafı çekilecek kimseye tam karşıdan, fotoğraf makinesi pozisyonundan verilmez; çünkü bu şekilde düz, gölgesiz bir aydınlatma yapılmış olur.

Genel olarak cephe ışık kaynağı pozisyonu konuya göre 45 derece yan ve 45 derece yukarıdır. Bu durumda konunun karakterinin belirtilmesi için gölge kısımların kalması gerekiyorsa bu kısımlar gölge olarak bırakılır. Yine konunun karakterinin belirtilmesi bakımından gölge kısımlarında aydınlatılması isteniyorsa, bu durumda yardımcı ışıklarla bu gölgeler eritilir. Bundan gaye, aydınlatma kontrastının konu karakterine göre ayarlanmasını sağlamaktır.

Örneğin, bir erkek için normal olan 1/3’lük bir konu kontrastı, bir kadın için çok aşırıdır. Kadında bu kontrast oranının daha düşük olması gerekir. Çocuk fotoğraflarında ise gölgelerin yumuşak olması gerekir.

Tek Işıkla Aydınlatma

Fotoğrafçılıkta kesinlikle fazla ışık kaynağı kullanılacak diye bir kural yoktur. Bir tek ışık kaynağıyla da çok güzel fotoğraflar elde edilir. Oda içinde yeterli derecede gün ışığı olduğu zaman tek ışık kullanılabilir. Bu durumda yapay ışık, yani ana ışık kaynağı; gün ışığı ise yardımcı ışık kaynağı görevlerini yaparlar. Böyle durumlarda konunun pozisyonu o şekilde ayarlanmalıdır ki yapay ışık cephe ışığı durumunu alınca, gün ışığı konu üzerine yardımcı ışık olarak düşebilecek durumda olmalıdır.

Bazı durumlarda pencereden gelen ışık, konunun arkasından ya da hafif yanından gelecek şekilde ayarlanabilir. Bu aydınlatma şekli cazip bir arkadan aydınlatma efekti yaratır. Yalnız bu durumda konunun pencere önüne ne dereceye kadar yanaştırılacağı iyice hesap edilmelidir. Çünkü pencereden gelen ışığın şiddeti fazla olursa cephe ışığı kendi hüviyetini kaybeder ve istenilmeyen bir sonuçla karşılaşılır.

Eğer pencereden gelen ışık yeterli değilse bu durumda bir yansıtıcı yüzey kullanılabilir. Bu yansıtıcı yüzey bir ayna ya da parlak herhangi bir yüzey olabilir. Yan taraftan tutularak ışık kaynağından çıkan ışıkların konu üzerine bir yardımcı ışık etkisi yapacak şekilde yöneltilmesi gerekir. Aynı şekilde bir ayna ile konunun arkasından ışık yansıtılarak konunun saçları etrafında bir hale sağlanmasıyla güzel bir etki elde etmek de mümkündür.

İki Işıkla Aydınlatma

Aydınlatma amacıyla iki ışığın kullanıldığı durumlarda, bu ışıklardan biri cephe ışığı diğeri de yardımcı ışık kaynağı görevini görürler. Şayet, yine portre odada çekiliyorsa ve pencereden gelen ışık gölgeli kısımları yeterli derecede aydınlatarak gölgeleri yumuşatabiliyorsa ve yardımcı ışık görevini yapabilirse bu takdirde ikinci ışığı konu arkasından vererek bir efekt ışığı olarak kullanmak mümkündür.

Ya da ikinci ışık fonu aydınlatmada kullanılabilir. Ya da hem fonu ve hem de konuyu aydınlatması isteniyorsa bu durumda hem konu ve hem de fonu aydınlatacak şekilde yan tarafa yerleştirilir. Bunun için de birçok yerleştirme şekilleri vardır. Cephe ışığı, konu ile makine doğrultusuna 45 derecelik bir açı verecek şekilde konulmalıdır.

Üç Işıkla Aydınlatma

Yeterli derecede gün ışığı bulunmadığı durumlarda birinci ışık cephe ışığı, ikinci ışık yardımcı ışık ve üçüncü ışık da fonu ya da konuyu arkadan aydınlatmak için arka ışığı olarak kullanılabilir. Yeterli derecede gün ışığının bulunması halinde gün ışığı yardımcı ışık görevini, birinci ışık ana ışık, yani cephe ışığı, ikinci ışık fon ışığı ve üçüncü ışık da efekt ışığı olarak kullanılır.

Ya da ikinci ve üçüncü ışıkların her ikisi birden her biri konunun bir tarafından yöneltilmek üzere hem fon ve hem de efekt ışığı olarak kullanılabilir. Veya üçüncü ışık konunun arkasında ve yüksekte olabilir. Bu durumda ışık konunun saçlarına parlaklık verip tondan ayrımını sağlar. Kadın portrelerinde bu tip aydınlatma daha caziptir.

Dört Işıkla Aydınlatma

Konunun aydınlatılmasında dört ışık kaynağı kullanılması halinde, bunlardan birinci ışık cephe ışığı, ikincisi yardımcı ışık, üçüncüsü fon ışığı ve nihayet dördüncü ışık kaynağı da konuyu arkadan aydınlatmak üzere efekt ışığı olarak kullanılabilir.

Cephe ışığının gölgede bıraktığı kısımlar aydınlatacak yeterli gün ışığı bulunduğu durumlarda, ikinci konuyu arkadan aydınlatarak efekt ışığı olarak kullanılabilir.1-5 kişilik gurupların fotoğraflarının çekiminde ikinci ışık da birinci ışık gibi ana ışık, cephe ışığı olarak gurubun aydınlatılmasında ve tam aydınlık bir alan sağlanmasında kullanılır.

Üçüncü ışık yardımcı ışık olarak gölgeli yerlerin yumuşatılmasında ve dördüncü ışık da fonun aydınlatılmasında ya da efekt, ışığı olarak kullanılır.

Çoğu zaman birinci ışık cephe ışığı olarak kullanılır, ikinci ışık ise çok yukarıdan ön yandan efekt ışığı olarak konuya yöneltilir ve saçların aydınlatılmasında kullanılır. Bu özellikle sarışın saçların aydınlatılmasında, sarışınlığın belirtilmesinde önemlidir. Bu takdirde üçüncü ışık yardımcı ışık olarak dördüncü ışık ise yine yardımcı ışık olarak ya da fon ışığı olarak kullanılır.

Fotoğrafı çekilecek kimsenin her bir duruş şekli, yüz ifadesi ayrı bir ışıklandırma düzenini gerektirir. Bir portre için ayarlanmış olan aydınlatma şekli, yalnız yüze çevirmekle profil aydınlatmasında kullanılmaz.

Profil Aydınlatması

Buraya kadar anlatılan bütün aydınlatma düzenleri yüzün tam karşıdan ya da yarı yandan görünüşü esasına göre verilmiştir. Profil aydınlatmasında ise cephe ışığı fon ile konu arasından verilerek konunun kenar çizgilerinin ortaya çıkarılmasında kullanılır. Konunun makineye bakan kısımları koyu gölgelidir.

Profil aydınlatması, özellikle portrecilikte yüzün yan hatlarını ortaya çıkarmakta kullanılır. Bunun için konu, arka yan ve yukarıdan 45 derecelik bir açıdan arka ışıkla aydınlatılır. Bu suretle konunun bir yanı ince şerit halinde aydınlanır.

Ve bu aydınlanma diğer taraflara doğru yavaş yavaş kaybolur. Fotoğraf’a bir derinlik duygusu verilmek isteniyorsa konunun aydınlatılmış kısmının arkasına gelen fon kısmı karanlık bırakılır.

Konunun karanlık kısmının arkasındaki fon kısmı ise aydınlatılarak aydınlık yapılır. Fon ile konu birbirine kaynaştırılmak istenirse, bu durumda, konunun aydınlık kısmının fonu aydınlık, karanlık kısmının fonu ise karanlıkta bırakılır.

Gün Işığı Aydınlatması

İyi anı fotoğraflarının birçoğu da sadece güneş ışığında çekilebilir. Genellikle düşük açıyla gelen ve hafifçe yaygın güneş ışığı en iyi sonuçları verir. Yazın, öğle vaktin de tepeden gelen güneş ışığı çekimi yapılacak kişi ya da kişilerin aydınlatmasında kullanılmayacak kadar serttir.

Güneş ışığı ile çekilecek anı fotoğraflarında gölgeli kısımları aydınlatma için bir yansıtıcı yüzey kullanmak gerekir. Bu yansıtıcı yüzey bir beyaz karton levha, alüminyum tabaka ya da kalay kağıdından olabilir. Bu yansıtıcı yüzey güneş ışıklarını yüzün gölgeli yerlerine verecek şekilde tutularak kullanılır.

Güneş ışığında anı fotoğrafı çekiminde yardımcı ışık olarak bir flaş da kullanılabilir (<—§ 110). Ancak flaşın aydınlatma gücüne göre pozisyonun ve uzaklığının iyi ayarlanması gerekir. Çünkü flaş aydınlatması güneşin aydınlatmasından daha kuvvetli olduğu durumlarda elde edilecek sonuç hoşa gitmeyebilir.

Parlak gün ışığı yüzde istenmeyen derin gölgeler oluşturabilir. Yüzü aydınlatmak için flaş kullanarak gölgeleri yok edilebilir. Güneşli havalarda insan resmi çekerken flaşı açmayı unutmamak gerekir. Dolgu flaşı (fill-flash) modunu ya da tam flaş (full-flash) modu seçilebilir.

Fotoğrafı çekilen kişi en fazla 1,5 metre uzaklıktaysa dolgu flaşı, daha uzaktaysa tam flaş modu gerekebilir. Dijital bir fotoğraf makinesiyle sonuçları incelemek için fotoğraf görüntüleme panelini (LCD ekran) kullanılır.

Bulutlu günlerde varsa sürekli flaş modu seçilmelidir. Flaş insanların yüzünü aydınlatır ve yüz hatlarının öne çıkmasını sağlar. Bulutlu günlerin hafif ışığı bazen hoş sonuçlar verebildiğinden, flaşsız olarak da fotoğraf çekmek denenebilir.