Portre Fotoğrafında Çekim Sonrası Elde Edilen Efektler (Etkiler) Hakkında Bilinmesi Gerekenler

Sandwich Baskı

İki ya da daha çok negatif filmin agrandizörde bir araya getirilerek fotoğraf kartına tek bir görüntü olarak basılmasıdır.

Sandwich baskının başarılı olması için negatiflerden birinde karanlık alanlardan net bir şekilde ayrılmış açık alanlar olmalıdır.

En iyi sonuç, negatiflerden birinin bir manzara, portre gibi ilk bakışta tanınabilecek bir görüntü olduğu, diğerinin de dokusal zemin oluşturacak nitelikte soyut bir görüntü (tuğla ya da taş duvar, sepet örgüsü, açık gökyüzüne karşı çekilmiş ağaç dalları vb.) olduğu durumlarda alınır.

Baskı Montajı

  Şekli bozulmuş baskılar

Baskı sırasında agrandismanın tabla kısmını ya da baskı kâğıdını taşıyan marjörün eğikleştirilerek fotoğraf çekimi sırasında fotoğraf makinesinin eğik tutulmasından dolayı meydana gelen çarpıklıkları bir oranda düzeltmek için kullanılacağı gibi özel amaçla çarpıtılmış, deforme edilmiş fotoğraflar elde edilmek için kullanılan bir yöntemdir.

Normal bir baskı için agrandisör tablası, negatife tam paralel durumda tutulur. Bunun içinde kâğıt üzerindeki baskının her tarafı aynı oranda büyütülmüş olur.

Agrandizör tablası ya da baskı yapılacak kâğıt negatife göre eğikleştirildiği zaman kâğıdın bazı kısımları negatife daha yakın bazı kısımları daha uzak olacak, böylece baskı sırasında kâğıt üzerine düşen görüntünün her tarafı aynı değil değişik ölçüde büyütülmüş olacaktır.

Negatife yakın olan kısımdaki görüntü küçülecek, aşağı doğru uzanan kısımlarda görüntü gittikçe yaygınlaşarak büyüyecektir. Tabla ya da kâğıdın eğikliği ne kadar fazla olursa kâğıda geçen görüntü o oranda gerilmiş, yaygınlaşmış, uzamış olacaktır.

Bu eğrilik nedeniyle kâğıt üzerine düşen görüntünün bir kısmı net olmayacaktır. Bu nedenle netlik ayarını kâğıdın orta yerindeki bir noktaya göre yapınız. Ayrıca bu eğiklik nedeniyle kâğıdın üst kısmı alt kısmından daha çok ışık alacağından kâğıt üzerindeki görüntünün her tarafında aynı tonu elde etmek için baskı sırasında alt kısmın daha fazla poz almasını sağlayınız. Şekli bozulmuş baskı elde etmenin başka bir yöntemi de agrandizör tablası üzerindeki baskı yapılacak kâğıdı, negatife paralel olarak bir yarım daire yönünde çevirmektir.

Dışbükey aynalardakine benzer bir görüntü elde etmek için (örneğin, küçük bir surat üzerinde kocaman bir burun elde etmek için) agrandizör tablasında ortadan bükülmüş içbükey şeklinde bir kâğıt kullanınız. İçbükey bir görüntü elde etmek için bu kez kâğıdı orta yerinden dışbükey biçime getiriniz.

  Montaj

Kesme ve yapıştırma suretiyle yapılan montajlar aynı ton ve aynı grilikteki iki fotoğrafın birinden alınan bir kısmın diğeri üzerine yapıştırılması ile olur.

Dikkat edilecek önemli noktalar; kâğıtların aynı kalınlıkta ve aynı fiziksel yapıda olması, çok keskin bir makas veya jilet kullanılması ve ek yerlerindeki çiziklerin tonlarına göre beyaz veya siyah boya ile iyice kapatılmaları ve görünür hâlden çıkarılmalarıdır. Bundan sonra yeni kompozisyonun bir negatifi çekilerek bundan istenildiği kadar baskı yapmak mümkündür

  Kolaj

Birbirleriyle ilişkisiz gibi görünen hatta aykırı gibi duran bazı formları bir araya getirip beklenmedik bir espri içine sokarak izleyiciyi şaşırtmak, birbirleriyle iletişim içinde olabilecekken dahi fiziki veya sosyal koşulların engellediği olağan birliktelikleri sağlayabilmek veya birtakım olağan dışılıkları sunabilmek için kolaj yöntemi fotoğrafçılara geniş olanaklar sağlamaktadır.

Kolaj yaparken yapılanın kolaj olduğu anlaşılsın istendiğinde teknik olarak çok özel veya özenli bir çabaya gerek kalmayabilir. İki ayrı fotoğraftaki görüntü kesilip bir araya taşınarak (bunlardan biri fotoğraf iken diğeri resim, gazete kupürü veya basılı herhangi bir görüntü olabilir hatta doğrudan somut bir nesne bile sunum sırasında kullanılabilir.) üst üste, yan yana, birbirlerine yapıştırılarak doğrudan sunuluyorsa burada çok özel bir çabaya gerek yoktur.

Yapılan birleştirmenin bir röprodüksiyonu alınarak, tek negatifte veya pozitifte saptanarak buradan yeni ve tek bir görüntü sunulmak isteniyorsa teknik olarak özen gösterilmesi gereken en önemli aşama röprodüksiyon aşamasıdır. Röprodüksiyon alınırken (yapay ışık kullanılmıyorsa) çekimi yapılan kolajlanmış materyallere objektifin paralel tutulması, netlemeye dikkat edilmesi ve ışığın homojen olması önemlidir.

Siyah-beyaz fotoğraflar kendi aralarında kolajlanabilir.

Siyah-beyaz fotoğraflarla renkli fotoğraflar kolajlanabilir. Renkli fotoğraflar kendi aralarında kolajlanabilir ya da fotoğraf dışı materyaller fotoğraflarla kolajlanabilir. Kolajlanacak fotoğrafların çekimlerinde ince gren (düşük hızlı filmler) kullanmaktan kaçınmak gerekir.

Çekimler aynı veya benzer ışık koşullarında gerçekleştirilmelidir. Kapalı homojen gün ışığı koşulları özellikle amatörler için en elverişli ışık koşullarıdır.

Kullanılan objektif aynı olmalıdır. Bu tarz çalışmalarda 50 mm normal bir objektif kullanılması isabetli bir seçim olacaktır. Aksi hâlde ortaya çıkan fotoğraf bunun bir kolaj çalışması olduğu konusunda ipuçları verecektir. Yapılan fotoğrafın kolaj olduğu izlenimini ortadan kaldırmak için de objektif seçimine dikkat edilmesi çok önemlidir.

Çekimler sırasında dikkat edilecek en önemli hususlardan biri de ayrı ayrı çekimleri yapılacak ve kolajlanacak olan nesne, mekân veya alanların hep aynı düzlemden çekilmesidir. Biri göz düzleminden çekilirken diğeri aşağıdan yukarı doğru veya yukarıdan aşağı doğru çekilmemelidir. Çekimleriniz sırasında aynı düzlemde çekim, iri grenli film kullanımı, aynı objektifin kullanılması, homojen ışık koşullarından yararlanılması, kısık diyafram kullanılması gibi koşulları unutmamalısınız.

Kolajlanacak fotoğrafların baskılarında öncelikle tonlamaların eşit olmasına özen gösterilmelidir. Biri koyu bir baskı diğeri açık bir baskı olursa fotoğrafta kolaj izlenimi kolayca belirebilir. O nedenle baskıların tonlarının birbirine çok yakın olması şarttır.

Baskının mat kartlara yapılması gerekir. Kullanılacak kartın minimum 3 numara bir kart olması, 4 -5 numara kartların tercih edilmesi daha doğru olacaktır.

Çoklu Baskı

Negatif-pozitif birleşmesi için bir konunun iki ayrı negatifi çekilir. Yalnız bu negatiflerden biri sağdan aydınlatma yapılarak çekildiyse diğeri soldan aydınlatma yapılarak çekilmelidir.

Sonra bu negatiflerden biri pozitif hâle getirilir. Böylece aynı konudan bir pozitif, bir negatif elde edilmiş olacaktır. Bu birbirinden ayrı ama birbirinin aynı iki film üst üste konularak baskı yapılırsa güçlü bir “rölyef” etkisi uyandıran bir fotoğraf elde edilir.

Elimizdeki tek bir negatiften bir kabartma elde etmek istiyorsak bu kez de aynı negatifin bir pozitifini çıkarıp, bunları üst üste koymayıp hafifçe kaydırmamız gerekecektir. Böylece konunun kenarları kabartma olarak ortaya çıkmış olacaktır

Kaydırma yapılmadığı takdirde nötral gri bir baskı elde edilecektir. Bu nedenle negatiflerin birisinin hafifçe kaydırılması şarttır. Bir dublikasyon cihazı varsa bundan yararlanarak rölyef etkili fotoğraf denemeleri yapabilirsiniz. Rölyef etkili fotoğraf alabilmeniz için birbirinin aynı olan negatif ve pozitife ihtiyacınız olacak. Bu ikisini agrandizör de üst üste koyup çok hafif kaydırdığınızda yapacağınız baskıda elde edeceğiniz fotoğraf rölyef etkili olacaktır.

O hâlde dublikasyon cihazıyla bazı dialarınızı siyah-beyaz negatife birebir aktararak her birinden birer de negatif elde etmeniz mümkündür. Böylece rölyef etkili fotoğraf yapmak için portföyünüzde hazır materyal oluşturmuş olacaksınız. Profesyoneller bunu yaparken aynı fotoğrafı hem negatif ve hem de pozitif çekerler ve birinin ışığı hangi yönden geliyorsa diğerinin ışığı bunun tersi yönden gelecek şekilde düzenlenir. Böylece görüntü berraklığında yüksek kalite ve etkisi belirgin rölyef oluşturur.

Kopyalama Manipülasyonu (Fotokopi Örneği)

Baskıları kopyalayarak (manipüle ederek) imajlarını değiştirebilirsiniz. Baskıları fotokopi ederken hareket ettirirseniz görüntüler tamamen değişir. Baskıları tekrar basarken bazı elementler ilave edip maskeleyerek renkleri ve görüntüleri çeşitli şekilde değiştirebilirsiniz. Fotokopi makinesi ile görüntünün biçimini, tonunu ve rengini değiştirebilirsiniz.

Fotokopi makinesi tarama suretiyle dokümanın görüntüsünü çıkarır. Fotokopi makinesi görüntüyü tararken sizin görüntüyü hareket ettirmeniz görüntünün biçimini dağıtır, bozar. Bu şekilde dağılmış görüntüyü tekrar fotokopileyerek hareket ettirirseniz tonlarını, görüntüyü ve ayrıca renkleri de değiştirebilirsiniz.

Renklendirme ve Ton Efekti

Siyah-beyaz orijinal görüntüleri ve renkleri değiştirerek yeni görüntüler elde edebilirsiniz. Baskılarınızı renklendirecekseniz mat kâğıda baskı yapmalısınız. Negatifler ve siyah-beyaz negatifler elle renklendirilebilir.

Fotoğraf boyama işlemini elinizde mevcut bütün boya malzemeleriyle deneyebilirsiniz. Bunların çoğunun fotoğraf kartının yüzeyinden aktığını, boyayı fotoğraf kartı üzerinde sabitleyemediğinizi veya kart yüzeyinde tortulandığını, sonradan yapılacak müdahalelerle boyanın çıktığını göreceksiniz.

Fotoğraf kâğıdı için üretilmiş özel boya malzemelerinden (rötuş boyası veya renkli rötuş kalemleri) edinebildiğiniz takdirde bu problemleri aşmanız kolaylaşacaktır. Boyanacak siyah-beyaz baskılarınızı saptarken sadece boyanmış veya sonradan renklendirilmiş bir fotoğraf sunmuş olmak kaygısı taşımamalısınız. Boyandığında beklenmedik, şaşırtıcı ve niteliği yüksek olacağına inandığınız fotoğrafları seçmelisiniz.

Solarizasyon

Developman işlemi sırasında negatifin çok kuvvetli bir ışık etkisinde bırakılmasıyla yapılır. Developer içindeki bir negatif normal zayıf bir ışık görürse sislenme ve fluluk yapar.

Fotoğraf çekiminde kullanılan ışıktan çok daha kuvvetli bir ışığın etkisinde kalırsa bu takdirde tamamıyla bir ters dönüş olur ve solarizasyon dediğimiz durum meydana gelir. Bunu yapmak için negatif önce normal developmana tabi tutulur ve normal görüntü meydana gelene kadar developmana devam edilir.

Normal negatif görüntü meydana geldikten sonra negatif film developerden çıkarılarak birkaç saniye için kuvvetli ışığa tutulur. Bu sırada developman sırasında açığa çıkmakta olan gümüş bromür partikülleri mevcut negatif görüntü ile ters orantılı ışık etkisinde kalacağı için bu seferde bir reversal görüntü meydana gelecektir.

Bundan sonra developman işlemine istenilen sonuç alınana kadar devam edilir. Elde edilecek negatif, bir pozitif ve bir negatif görüntünün üst üste gelmesi şeklinde olacaktır. Yeterli miktarda developman işleminden sonra normal saptama banyosu işlemine geçirilir.

Emülsiyon

Emülsiyonu manipüle etmenin iki tekniği vardır: Birincisi emisyonu kazıyarak, diğeri ise emisyonun üzerine sürerek uygulanabilir. Emisyonu bir iğne ya da bıçakla kazıdığınız zaman alttan beyaz renk çıkar. Renkli filmi kazırsanız renk tabakaları kazınır.

Diğer bir yöntem ise siyah-beyaz baskı emisyonu satın alırsınız. Sıvı olarak bunu kâğıt, cam, seramik üzerine fırça ile sürer veya metallerin üzerine döker ve sünger rulosu veya fırça darbesi ile doku verebilirsiniz.

Dijital Manipülasyon

Birtakım fotoğrafların ve dijital ortamda hazırlanmış gerek iki gerekse üç boyutlu resim ve görüntülerin birbirleri üstüne bindirilmesi, birbirlerine kaynaştırılması, belli dokularla (texture) fotoğraflardaki nesneler üzerine yeni kaplamaların yapılması, kolaj yöntemi ile fotoğrafların birleştirilmesi veya belli bir mozaiğin oluşturulması, genel renk ayarları ile oynanması, bunların hepsinin fotoğraf veya önceden hazırlanmış bir başka görüntünün üzerinde uygulanmasına verilen addır.

Yapılan işlemler yalnızca fotomontaj değildir veya çekilmiş bir fotoğrafta birkaç ayarlama yapmak, birkaç düzenlemeye gitmek veya eklentide bulunmak değildir.

Bu tür çalışmalar belli bir konu üzerinedir. Günümüzde en popüler örnekler genellikle spirituel ve soyut konular üzerinedir. Gerek mitolojiden alıntılar olsun gerek insani bir duyguyu belirtsin gerekse gerçekte olması imkânsız olan bir şey canlandırılmış olsun genellikle soyut konulara yönelinir.

Teknik itibariyle yapılması bir hayli basit olan bir çalışma türüdür. En az iki senelik photoshop veya paint shop pro deneyimi olan bir kişi bu programların sağladığı birtakım toolları kullanarak rahatça dijital manipülasyon yapabilir.