Fotoğrafçılıkta Filme Uygun Kâğıt Seçimi Nasıl Yapılmalıdır?

Fotoğraf kâğıdının üzerinde oluşan görüntünün siyah-beyaz zıtlığı (kontrastlık) ya da gri tonlaması çok önemlidir.

Bütün siyah-beyaz fotoğraf kâğıtları, düşükten yüksek kontrasta doğru, kontrastlığına göre gruplandırılır. Bu gruplandırma çoğunlukla 0-5 arası rakamla gösterilir. Her marka kâğıdın kendine özgü sistemi olmasına rağmen genel olarak numara yükseldikçe kontrast artar. Düşük kontrastlı kâğıtlara yumuşak, yüksek kontrastlı kâğıtlara sert denir.

Kâğıtların kontrastlık derecesi negatif filmler için düzenlenmiştir. Farklı kontrastlıktaki kâğıtlar aynı negatiften değişik tonlamalarda baskı yapılmasını sağlar. Ayrıca yüksek kontrastlı ya da fazla geliştirme banyosunda tutulmuş olan bir negatif düşük kontrastlı bir kâğıda basıldığında sonuç daha iyi olur.

Bunun tersi ise çok zayıf, düşük kontrastlı ya da az geliştirme banyosunda tutulmuş bir negatif için yüksek kontrastlı kâğıt uygundur. Böylece negatifin yüksek ışıklı ve karanlık bölgelerinden de detay ortaya çıkar. Bu özel durumlar dışında, karanlık oda çalışmalarında çoğunlukla normal kontrastlı kâğıtlar kullanılır.

Negatif karakterine göre kâğıt seçimi

Agrandisman baskısında, agrandizör bir aracıdır. Elimizdeki materyal genellikle bir negatif ve bunun üzerine baskı yapılacak bir kâğıttır. Genellikle ilk iş eldeki negatifi incelemek ve sonra da negatifin karakterine uyacak kâğıdın ne olacağını saptamaktır. Normal bir parlaklık derecesi olan bir konunun negatifinden baskı yaparken, baskı üzerinde siyahtan beyaza kadar tüm ton derecelerinin bulunmasını sağlayacak şekilde, negatife uygun kâğıt seçilmesi gerekir.

Kâğıt kontrast derecesinin seçimi negatif filmin yoğunluk derecesinin kâğıdın poz süresi ölçümüne uyması gerekir. Eğer kâğıdın poz süresi ölçümü çok uzunsa, negatif filmin yoğunluk derecesi kâğıttaki beyazdan siyaha kadar giden bütün tonları kapsamayacak, belki açık griden koyu griye kadar olanları kapsayacaktır.

Bu ise yumuşak (soft) bir baskıyla sonuçlanır. Diğer bir deyimle kâğıt kullanılan negatif film için çok yumuşak düşmüştür. Diğer taraftan eğer negatifin poz süresi ölçüsü çok kısa ise gölgede ya da tam ışık altındaki yoğunluk farkları saptanamaz.

Siyah-beyaz fotoğraf kâğıtları

Agrandisman baskı çoğu zaman bir büyütme işlemidir. Kontak baskıda negatif üzerindeki ufak tefek hatalar çizikler vb. baskıda çok büyük bir sakınca oluşturmayacaktır. Oysa agrandisman baskıda bu hatalar aynı oranda büyüyeceği için baskıda göze batan, rahatsız edici bir durum yaratırlar. Bu hataların olmamasına dikkat edilmesi gerekir.

Bundan sonra negatif filmin karakterinin incelenmesi gerekir. Negatif fotoğraf çekme işlemi sırasında, az poz almış, normal poz almış ya da çok poz almış olabilir. Bunlardan her biri de az develope edilmiş, normal develop edilmiş ya da çok develop edilmiş olabilir.

Görünüyor ki en basit sıralamayla bile 9 değişik türde negatif filmle karşılaşılması mümkündür. Negatifin poz alışında ya da devolopman sırasında yapılan hatalar nedeniyle ortaya çıkabilecek negatif karakterlerini kısaca şu şekillerde ifade edebilmek mümkündür:

Çok soft (yumuşak) negatif

Soft (yumuşak) negatif

Normal negatif

Kontrast oranı yüksek negatif

Çok kontrast negatif

Değişik kâğıtların görece hızları:

Değişik kâğıtların görece hızları

Doğru sürede poz verilmiş ve önerilen sürede banyo edilmiş bir fotoğraf kâğıdı baskısında görüntü kontrastı düşük gölgeli bölümler güçsüz siyah, aydınlık bölümler de grimsi renkte ise ve banyo eriyiği çok eski ve etkinliğini yitirmiş değilse seçilen kâğıdın kontrastlık derecesinin o negatif için çok yumuşak (soft) olduğu anlaşılır.

Eğer bunun tersine bir durum varsa, yani görüntü çok kontrastlı ise ve aydınlık kısımlarda yeterli grilik yoksa ve ayrıntı alınamıyorsa sonuç baskıda beyaz alınıyorsa bu takdirde baskı için çok kontrast bir kâğıt kullanılmış demektir. Bu durumda aynı fotoğraf kâğıdının bir numara daha yumuşağına tekrar baskı yapılması gerekir.