Fotoğraf Basımında Kullanılan Kâğıtlarının Sınıflandırılması Hakkında Detaylı Bilgi

Fotoğraf kâğıtları aşağıda belirtildiği gibi sınıflandırılır.

Kartların Işıktan Etkilenme Hızlarına Göre

Fotoğraf kartları ışıktan etkilenme hızlarına göre üç gruba ayrılır.

Bromürlü Kâğıtlar

Işığa karşı çok duyarlı ve soğuk tonlu kâğıtlardır. Büyütme işlemlerinde agrandizörde kullanılır. Bromürlü kâğıtlar, ışığa karşı diğer kâğıtlara kıyasla daha çabuk etkilenir. Bu nedenle daha çok agrandisman baskı işlerinde kullanılır. Kırmızı ya da sarı emniyet ışığı (Emniyet ışığı; 90-100 cm uzaklıktan 10-15 vatlık ampulle karta uygun renkteki ışığın kullanılması) ile banyo olanağı vardır. Birinci banyoda 1,5 ile 2,5 dakika arasında normal gelişmesini tamamlar.

Kloro Bromürlü Kâğıtlar

Bu kâğıtlar hem tap şasesinde hem de agrandizörde kullanılan orta hassaslıkta emülsiyona sahip kartlardır. Normal ve kontrast nitelikte piyasada bulunmaktadır.

Klorürlü Kâğıtlar

Işığa karşı az duyarlıdır. İlk önceleri güneş kartı olarak bilinen bu kâğıtlar, daha sonraları kontak baskı kâğıdı diye adlandırılmıştır. Bu kâğıtlar tap şaselerinde kullanılmaktadır. Diğer kâğıtlara göre daha az duyarlıdır. Bol ışık ister, bu nedenle tab fotoğrafçıları için idealdir.

Yüzey Özelliklerine Göre

Kâğıt yüzeyleri sonuç baskıda istenilen efektleri verebilmek üzere, parlaklıklarına ve doku yapılarına göre pek çok çeşitlidir. Dolayısıyla, fotoğrafçının amacını belirleyerek ve kâğıt yüzeyleri hakkında bilgi sahibi olarak fotoğraf kâğıdını seçmesi en doğru yoldur.

Parlak Kâğıtlar

Bütün parlak yüzeyli kâğıtlar negatifin mümkün olan en güzel ayrıntılarını verir. Herhangi bir artistik dokunun olmadığı fotoğraf kâğıtlarıdır ancak, rötuşa elverişli değildir (Literatürde, Gloosy olarak geçer).

Parlatma işlemi ya cama yapıştırılarak ya da glase makinesi ile yapılır. Gazete ve klişe işlerinde aktüel fotoğraf çekimlerinde kullanılırlar. Cila ile de parlaklık elde edilebilir ancak zamanla sararabilir.

Parlak yüzeyli kâğıtlar, negatifin mümkün olan en güzel ayrıntılarını verir, düzgün yüzeyli kâğıtlardır. Özellikle baskıdan sonra parlatılmaları ve en koyu siyahı vermelerine ek olarak ayrıntıların çok belirgin olmasıyla çok kullanışlı kâğıt niteliğindedir.

Mat Kâğıtlar

Baskı kontrastı düşük, ton geçişleri yumuşak, karakalem ve grafik çalışmalarında kullanılan, mat yüzeylerinden dolayı çeşitli etkiler elde etmek için üzerinde iyi rötuş yapılabilen pastel veya analin boya ile renklendirilen kâğıtlardır. Dolayısıyla, rötuşa en uygun kâğıt çeşididir.

Fotoğrafın görünüşünü daha da güzelleştirir ve geniş alanların tek görüntü tonu ile gösterilmesinin istendiği durumlarda çok kullanışlıdır.

Yarı Mat Kâğıtlar

Parlak yüzeyli kâğıtlar ile mat yüzeyli kâğıtlar arasında bir yüzey yapısına sahip fotoğraf kâğıtlarıdır. Parlak yüzeyli kâğıtların kullanılmadığı durumlarda kullanılırlar ve baskıları daha estetik hale getirirler. Rötuşa da uygun olduklarından sergi baskıları için ideal bir fotoğraf kâğıdıdır. (Literatürde, Semi Matte olarak geçer.)

Bu kâğıtlar daha çok stüdyo ve portre fotoğrafçılığında kullanılır. Baskı kontrastı düşük, ton geçişlerinde yumuşaklık vardır. Özellikle kadife görünüşlü olanlarında portreler daha cazip görünmektedirler. Yarı mat kâğıtlar çok değişik artistik doku yapısına sahip olabilir.

Grenli ve Yüzeyi Dokulu Kâğıtlar

Bu kâğıtlar daha çok stüdyo ve portre fotoğrafçılığında kullanılır. Baskı kontrastı düşük, ton geçişlerinde yumuşaklık vardır. İpekli, grenli kâğıtlar rötuş imkânı verir.

Bu türden yüzeyler görüntünün ayrıntısını güçlendirir ve baskıdaki grenlerin çokluğunu saklar. Bu türden yüzeylerde gren derecesi hafiften kuvvetliye doğru sıralanır. Çok grenli yapıda olanları yalnızca büyük baskılarda kullanılabilir.

Özel amaçlar için kumaşların dokunuş çizgilerini belirten tiplerde kâğıtlar yapılmıştır. Bunlardan bazıları ipekli, bazıları da keten dokuması görüntüsünü içerir.

Bu saydığımız kâğıt yüzey çeşitlerinden başka literatürde geçen ama bugün ya üretimden kalkmış ya da çok az üretilen perdahlı mat, ipekli, kadife, fildişi grenli, kumaş desenli gibi çeşitlere sahip kâğıt yüzeyleri de vardır.

Boyutlarına Göre Kâğıtlar

Fotoğraf kâğıtları imal edilirken değişik boyutlarda üretilir. Paketleme sırasında 100’lük, 50’lik, 25’lik, 10’luk adetlerde paketlenir. 6×9- 9×12- 9×14- 10×15- 13×18- 18×24-30×40- 40×50- 50×60- 70×100- rulo şeklinde 100 cm eninde ve 10 m uzunluğunda veya 135 cm eninde 10 m boyunda fotoğraf kartları vardır.

Yumuşak ve Sertliklerine (Numaralarına) Göre

Banyo edilen ve baskıya hazır film kareleri hep aynı koyulukta değildir. Bu nedenle fotoğraf kâğıtlarının da değişik hassaslıkta olması gerektiğinden ayrı hassaslıkta kâğıtlar yapılmıştır.

Işığa karşı duyarlı malzeme olan film, iyi pozlandırıldığında ve iyi banyo edildiğinde ortaya mükemmel bir negatif çıkar. Normal olarak nitelendirebileceğimiz böyle bir negatifi, yine normal olarak kodlandırılmış fotoğraf kâğıdına basabiliriz.

Çeşitli sebeplerle yanlış pozlandırma, hatalı yıkama, yüksek ya da düşük geliştirici banyo kullanımından dolayı, yüksek kontrast, düşük kontrast ya da yoğun negatiflerle karşı karşıya kalabiliriz. Doğal olarak böyle negatifler, normal kontrastlıktaki bir kâğıda basıldığında istenen sonuç alınamaz. Bu sakıncayı önlemek için, çeşitli kontrastlıkta kâğıtlar üretilmektedir. Fotoğrafçı, negatifin kontrastlığına göre kâğıt seçme şansına, dolayısıyla mükemmel, kabul edilebilir baskı yapma olanağına kavuşmuş olur.

Burada unutulmaması gereken en önemli konu, esas ulaşılması gereken negatifin, normal negatif olduğu ve bu negatifin de normal kâğıda basılması gerekir.

Yumuşak Kâğıtlar

Pozu fazla gelen koyu renkli filmlerde kullanılır. Gelişen teknoloji ile Ekstra Kontrast, Ekstra Soft vardır.

Normal Kâğıtlar

Normal koyulukta negatiflerin baskısında kullanılır, duyarlılığı azdır.

Kontrast Kâğıtlar

Açık tonlu negatiflerin baskısında kullanılır, duyarlılığı azdır.

Fotoğraf kâğıtlarının da negatif filmlerde olduğu gibi değişik kontrast derecelemeleri bulunmaktadır. Burada her logaritmik basamak developman da beyazdan siyaha doğru giden gri tonu artırır. Yumuşak yani soft kâğıtlar tam siyahtan önce uzun bir gri ton sıralaması verir.

Bu türden kâğıtlarla baskıda tam siyahı ya da tam beyazı verebilmek için uzun süreli pozların verilebilmesi gereklidir. Diğer taraftan da yüksek kontrastlı kâğıtlarda çok az gri ton basamaklanması vardır ve kısa süreli olarak pozlanmaları gerekir. Fotoğraf kâğıtlarında kontrast derecelenmesine etki eden hususlar, filmlerde olduğu gibi developenin türü, developman süresi ve kâğıt yüzeylerinin fiziksel yapısıdır.

Fotoğraf kâğıtları artan ışığa karşı pozlandırıldıklarında artan bir yoğunluk meydana getirir ve fotoğraf kâğıtlarının baskı derecesi siyahtan beyaza kadar tam bir ton ölçüsü meydana getirmek için değişik derecelerde poz süresi gerektirir. Poz ölçüsü tabiri en açık renk gerektiren poz ile siyah tonu veren poz arasındaki oran farkıdır. 1’den 20’ye ölçekli bir kâğıt, negatifin tüm renklerini verir ki en ince kısım ışığı en koyu kısımdan 20 kez daha fazla geçirir.

Poz ölçüsünü ifade etmek için genellikle logaritmik ifadeler kullanılır. Bir aritmetik ölçüde 1’den 20’ye kadar olan ölçü logaritmik tabirle 1.30 dur. Bu değerler ayarlanıp standart hâle getirilmiş 0, 1, 2, 3, 4, 5 gibi numaralarla gösterilmişlerdir.

Baskı kâğıtları genellikle kullanılacakları işin türüne göre değerlendirilmişlerdir.

Bu farklı derecelendirmeler bir amatörün ya da bir fotoğrafçının yumuşaktan (soft) çok, sert kontrasta göre her türlü negatif filmden mümkün olan en güzel baskı elde etmesini sağlar. Fotoğraf kâğıtlarının kontrast derecelenmeleri konusunda uluslararası bir standart bulunmamaktadır.

Bazı üreticiler kontrast derecelerini belirtmek için yumuşak, sert ve çok sert gibi kelimeler, bazıları ise 0’dan 5’e kadar numaralar koymuşlardır. Değişik yapımcıların yaptıkları materyallerle aynı numarayı koydukları hâlde, zaman zaman aralarında büyük ayrılıkların da oluştuğu gözlenmektedir. Tüm bunları göz önünde bulundurarak bir değerlendirme yapmak koşuluyla çeşitli yapımcıların kâğıt ambalajlarında kullandıkları sıra ve sıralandırma şu şekildedir:

0 Çok Yumuşak (Ekstra soft-Ekstra Doux-Ekstra yumuşak)

1 Yumuşak ( Soft-Doux-Yumuşak)

2 Normal (Normal-Medium-Normal)

3 Kontrast ( Hard-Vigourus-Dure-Kontrast)

4 Çok Kontrast (Ekstra hard-Ekstra Vıgourus-Ekstra Dure-Ekstra kontrast)

5 Ultra Kontrast ( Ultra Kontrast-Ultra hard-Ultra Vıgourus-Ultra Dure)

Görülüyor ki en yumuşak olan kâğıt, yani yumuşak sonuçlar veren kâğıt 0 numaralı ekstra yumuşak (ekstra soft) kâğıt, buna karşılık en kontrastlı sonuçlar veren kâğıt ise 5 numaralı kâğıttır.

Soft negatiflerle soft kâğıtlar kullanıldığında dümdüz, soluk ve ayrıntılar belirsiz sonuçlar alınacaktır. Kontrast negatiflerle de kontrast kâğıtlar kullanıldığında yalnızca siyah tonlar ve beyaz bölgeler olarak ara tonları olmayan bir sonuç ortaya çıkacaktır. Bunlara göre soft negatiflerle kontrast kâğıtlar, kontrast negatiflerle de soft kâğıtlar kullanılır.

Değişken Özellikli Kâğıtlar

Koyu ile normal tonlar arasındaki negatiflerin baskılarında kullanılmak üzere Spesiyal kâğıtlar üretilmiştir. Bu kâğıtlar agrandizör ışığının önüne bir filtre konarak çok değişik kontrast derecelenmesi vermekte ve böylece aşağı yukarı her karakterdeki negatif ile kullanılmaları mümkün olabilmektedir.

Değişik kontrast derecelenmelerinin aynı kâğıt üzerinde toplanması kâğıt duyarkatına yeşil ışınlara duyarlı ikinci bir duyarkat katının ilavesiyle sağlanmıştır. Bu suretle bir kat duyarkatın renk duyarlığı olmamasına karşılık diğer kat, spektrumun yeşil renkli ışınlarına karşı duyarlıdır.

Bir çok normal negatiflerden, normal kontrast derecesi olan 2 numaralı kâğıda baskı yapılarak doyurucu sonuçlar elde edilir fakat bazı durumlarda, örneğin çok sert kontrastlı ya da yumuşak (soft) negatifler baskı sırasında l ya da 3 ve hatta bazı durumlarda da 0 veya 5 numara kâğıt kullanmayı gerektirir. Fakat bu kâğıtlara, örneğin 0 ve 5 numaralı kâğıtlara çok ender olarak gereksinme duyulur. Bunun en iyi çaresi değişken kontrastlı kâğıtlar kullanmaktır.

Değişken kontrastlı kâğıtlara herhangi bir filtre kullanılmadan baskı yapıldığında bu kâğıtların kontrast derecesi normal olarak 2’dir. Filtre kullanılmak suretiyle baskı yapıldığında kontrast istenildiği şekilde ayarlanabilir